Periferik damar hastalığı (PDH), damar sertliğine (ateroskleroz) bağlı olarak bedendeki atardamar sisteminde gelişen dejenerasyondur. Bu dejenerasyon sırasında damar duvarlarında kireç ve yağ katmanları birikimi ile evvel damarın iç boşluğu daralırken, sonra hastalığın ilerlemesi ile büsbütün tıkanma meydana geliyor. Bedenin her bölgesinde gelişebilen bu hastalık, kalp ve beyefendisine giden şah damarlarında görüldüğünde hayatı tehdit edebilecek sıkıntılara yol açıyor. Periferik damar hastalığı (PHD), bu bölgeler dışında en sık bacak damarlarında görülüyor.
Bacaklara giden atardamarlarda ilerleyici olarak gelişen kireç, yağ dolu plak oluşumları ve bu bölgelerde meydana gelen akım azalmasına bağlı olarak ortaya çıkan çeşitli şikayetlerle seyreden bu periferik damar hastalığına, hem kişinin hayat konforunu azaltacağı hem de ileride önemli sonuçlara neden olabileceği için dikkat edilmesi gerekiyor.
Genelde ileri yaşlarda (50 yaş üstü) ortaya çıkan bir hastalık olan bacak damar tıkanıklığının erkeklerde bayanlara oranla daha sık görüldüğünün altını çizen Acıbadem Fulya Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Cem Arıtürk, “Ailesel ve genetik faktörler değerli rol oynamaktadır. Anne, baba ve kardeşlerde görülmesi en değerli risk oluşturan nedenlerdendir. Bunun dışında bireyde bedenin rastgele bir yerinde damar tıkanıklığı gelişmiş ise bacaklarda damar tıkanıklığı gelişme ihtimali artmış demektir. Bununla birlikte sigara, hareketsizlik, sistemsiz beslenme üzere hayat alışkanlıkları ve hipertansiyon, hiperlipidemi, şeker hastalığı, böbrek yetmezliği üzere kronik hastalıklar bacaklarda damar tıkanıklığı görülme sıklığını arttıran faktörlerdendir” dedi.
Damar tıkanıklığı, bedenin her bölgesinde tehlikeli sonuçlara neden olabiliyor
Bacak damarlarındaki daralmaların derecesine ve tıkanıklıkların yerleşim yerlerine nazaran değişik düzeylerde şikayetler ortaya çıkabileceğini söyleyen Dr. Cem Arıtürk, sıklıkla karşılaşılan şikayetleri şu formda sıralıyor:
Periferik damar hastalıklarına bağlı ağrı
Ağrı yol yürüme ile başlar ve dinlenme ile geçer.Daralmış bölgeye kâfi seviyede oksijenlenmiş kanın gönderilememesi nedeni ile ortaya çıkan beslenme bozukluğuna bağlı olarak ilgili bölge kaslarında oluşan kramp şekli ağrılardır. Bacağın üst kısmındaki damarların problemlerinde ağrı tüm bacakta hissedilirken, diz bölgesindeki bir damarın tıkanıklığında sorun diz altındaki bölgededir. Tıkanıklık, darlık ne kadar ileri seviyede ise ağrı o kadar az eforla ortaya çıkar ve o kadar geç geçer. Hastalığın ileri periyotlarında efor sarf etmeden, istirahat ağrıları görülebilir. Bacaklarda solukluk ve soğukluk en sık görülen öteki bulgulardır. Bununla birlikte kıllarda azalma ve cilt değişiklikleri bu hastalarda ileri periyotlarda karşılaşılabilecek şikayetlerdendir.
Periferik damar hastalıklarına bağlı yara
Bacağın ve ayakların beslenmesinin ileri seviyede bozulmasına bağlı olarak ya zaten yaralar açılabilir ya da travma, kesi üzere bir sebebe bağlı olarak açılan bir yara güzelleşemez.
İleri düzey periferik damar hastalıklarına bağlı kangren
Beslenme bozukluğu olan uzuv kısmının hayatiyetini kaybetmesidir. Kangren gelişmiş kısmın amputasyonu (kesilmesi) birden fazla vakit kaçınılmazdır.
Doç. Dr. Cem Arıtürk, muayeneden sonra kimi bulgular elde edilmişse görüntüleme prosedürlerine başvurmak gerektiğini belirterek, kelamlarına şöyle devam etti:
“Atardamarlara yönelik doppler ultrasonografi hastalığın durumu ile ilgili kesin bir bilgi vermese de hastalığın durumu, etkilenen damarlar ile ilgili yaklaşık bulgular elde edilmesine imkan tanır. Kesin teşhis koymak ve tedaviyi yönlendirmek için anjiografik teşhis tekniklerini kullanmak gerekmektedir.Manyetik rezonans (MR) yahut bilgisayarlı tomografi (BT) anjiografilerde darlıkların yeri, derecesi objektif olarak belirlenebilir ve 3 boyutlu anatomik özellikler saptanabilir. Konvansiyonel anjiografi ile de süreç sırasında hem teşhis konabilir hem de tedavi gerektirir durumlarda balon, stent yahut öteki süreçlerin yapılması mümkündür.”
Periferik damar hastalıklarında tedavi seçenekleri nelerdir?
Bacak damar tıkanıklıklarında çok çeşitli tedavi formülü bulunduğunu belirten Dr. Cem Arıtürk, tedavi prosedürlerini şu formda sıraladı:
- İlaç
- Yürüme ile medikal takip
- Anjiografik tedavi yöntemleri
- Cerrahi girişim
Arıtürk, kelamlarına şöyle devam etti:
“Hastalığın evrelerine nazaran tesirleri de farklı olduğundan tedavisi de bireye özel olarak farklılıklar göstermektedir. Bu yüzden bacak damar tıkanıklığı bulunan bireylerde tedavi hastanın şikayetlerine, uzvun hayatiyetine, kişinin toplumsal beklentilerine bakılarak planlanmalıdır.
İstirahat ağrısı, ayakta bacakta kangren yahut güzelleşmeyen yara varlığında uzuv ve tahminen de ömür kaybı tehlikesi olduğundan kanlanmayı arttıracak girişimsel bir tedavi kesinlikle gereklidir.
Yol yürümekle gelen ağrı dışında şikayeti olmayan hastalarda tedavi tekniği; hastanın yaşı, toplumsal koşulları, hayatının hastalıktan ne kadar etkilendiği üzere faktörler göz önünde bulundurularak kararlaştırılmalıdır.
50 yaşında, faal, çalışmakta olan bir hastada 1 km yürüme ile gelen ağrının tedavisinde cerrahi tedavi önerilebilirken, 80 yaşında, haftada 1-2 kez konut dışına çıkan ve 250 m yürüme ile ağrısı olan bir hastaya medikal tedavi ile takip mümkün olabilmektedir.”
