Bayanlarda menopoz sonrası görülen kemik erimesi (osteoporoz), düşük kemik kütlesi ve kemik dokusunun mikromimari yapısının bozulması ile oluşuyor. Bu nedenle kemik kırılganlığında ve kırığa yatkınlıkta artış görülüyor. Osteoporoz tanısı için kırık varlığı gerekmiyor. Osteoporozda gerekli korunma önlemlerinin alınması, hastalığın erken teşhis edilmesi ve hakikat tedavinin uygulanması kritik rol oynuyor. Hastalığın ileri safhalarında görülen kemik kırıkları hastanın hayatını tehdit edebilecek meselelere yol açabildiği üzere toplumsal güvenlik sistemi üzerinde de önemli bir yük oluşturabiliyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Op. Dr. Serdar Alfidan “20 Ekim Dünya Osteoporoz Günü” öncesinde, hastalık ve korunma formülleri hakkında bilgi verdi.
1. Kemik oluşumu ve yıkımı süreci daima devam ediyor
Kemik dokusu,insan ömrü boyunca daima devam eden yapılanma ve tekrar yapılanma olarak isimlendirilen iki farklı döngüyü içerir. Kemik dokusu artışı ve büyümeyle karakterize yapılanma safhası çocukluk periyodunun bir özelliğidir. Erişkinlik devrinde görülen yine yapılanma ise mekanik açıdan yetersizleşen kemiğin ortadan kaldırılıp yerine yeni güçlü kemiğin oluşturulmasıdır. Bu döngüsel süreç erişkin beşerde kemik yıkımı ile başlar, imali ile sonlanır ve ortalama 3-12 ay süren bir döngüdür. Bu döngünün suratı paratiroid hormon (PTH) , tiroksin, büyüme hormonu ve D Vitamini ile arttırılabilir ayrıyeten kalsitonin, östrojen ve glukokortikoid hormonları ile azaltılabilir.
2. Kollayıcı tedaviler ihmal edilirse kemik kaybı %50'lere varabiliyor
35 yaşından sonra kemik kütlesi azalmaya başlar ve bu azalış 85-90 yaşlarına kadar devam eder. Hayat boyunca kaybedilen kemik ölçüsü erkeklerde %20-30, bayanlarda ise %45-50 civarındadır. Bayanlarda menopoza bağlı östrojen yetersizliği kemik kaybına neden olan en kıymetli faktördür. Östrojen azalımı kemik yıkım fazını arttırır. Kemik gözetici bir hormon olan kalsitonin salınımı azaltır ayrıyeten kalsiyum metabolizmasını bozar. Bayanlarda hami ve destekleyici tedaviler büyük değer taşımaktadır.
4. Erken menopoz geçirenler osteoporoz konusunda daha çok risk altında
Osteoporozda sırt ve bel ağrısı üzere şikayetlerin yanı sıra uzunlukta kısalma, omurgada oluşan form bozuklukları ve kırıklar üzere klinik bulgularla da teşhis konulabilmektedir. Bilhassa 65 yaş üzeri beyaz derili, osteoporoz aile hikayesi olan, erken menopoza girmiş, hareketsiz ömür sürdüren bayanlar risk grubundadır. Osteoporoz tanısı kemik mineral yoğunluğu ölçümü (DEXA) ile belirlenir. Bu metot bilhassa 65 yaş üzerindeki bayanlar, 65 yaş altında olan fakat risk faktörlerine sahip postmenopozal bayanlar, erken menopoz geçirenler, minör travma ile oluşan kırık geçirmiş şahıslar, 70 yaş üzerindeki erkekler ve kemik yoğunluğunu azaltan ilaç kullanan bireylere uygulanmalıdır.
Osteoporozun tedavisi, hastalık oluşmadan başlamalı!
Osteoporoz tedavisinin en kıymetli kısmını osteoporoz oluşma riskini azaltan esirgeyici tedbirler oluşturuyor. Bu manada bireyler, osteoporoz olmadan tedbirlerini almalı.
- Birincil korunmada çocukluktan itibaren nizamlı ve kalsiyum açısından varlıklı beslenme alışkanlığının kazandırılması, tertipli spor yapma, güneşlenme kültürünün yerleştirilmesi çok değerlidir. İlerleyen yaşlarda ise sigara ve alkolden uzak durulması, düzgün âdet görülmesinin ve üreme işlevlerinin düzenliliğinin sağlanması gerekiyor.
- İkincil korunma; osteoporozun erken tanınması, osteoporoz gelişen hastalarda uygun tedavinin sağlanması ve kırık oluşumunun önlenmesidir.
- Üçüncül korunma da ise kırık gelişen hastaların bu durumu asgarî ziyanla atlatması, komplikasyon oluşumunun önlenmesi ve ömür kalitesinin arttırılması amaçlanır.
Kemik erimesine karşı bu 6 tedbiri unutmayın!
- Tüm yaş kümelerinde kâfi kalsiyum alımına dikkat edin. Uzmanlar, 20’li yaşlardan itibaren günde 1000-1200 mg kalsiyum alımını öneriyor. Bu, günde 5 su bardağı süt yahut süt kümesine denk gelir.
- Yeterli ölçüde D vitamini alımını sağlayın. Bunun için kolların ve bacakların açıkta kaldığı günde yarım saat güneşlenme kâfi lakin bilhassa kış aylarında ve bayanlar için D vitamini konusunda dayanağa gereksinim olabilir.
- Sağlıklı kemik gelişimi için tertipli spor ve fizikî aktiviteyi aksatmayın.
- Alkol ve sigara kullanımından uzak durun
- Yaşlılar için ömür alanlarında düşme riskini azaltacak tedbirler alın.
- Yapılan DEXA değerlendirmesi sonrası hekimin verdiği uygun kemik yıkımını azaltıcı ilaç tedavileri ve kalsiyum – D Vitamini desteklerini eksiksiz halde kullanın.
İlgili haberlerimiz
