Değişen hayat şartları, etraf kirliği ve genetik nedenler, çocuklarda besin alerjisi görülme sıklığını son 10 yılda iki kat artırdı. O denli ki besin alerjisi her 100 bebekten 6’sında görülen bir sorun haline geldi. Pekala çocuklarımızı besin alerjisinin sonuçlarından korumak için neler yapabiliriz? Çocuk Alerjisi Uzmanı Prof. Dr. Gülbin Bingöl, Pudra.com okuyucuları için anlattı.
4 yaşından küçük çocuklarda; besini reddetme, yutma zahmeti, sebepsiz ağlama, uyku bozukluğu, karın ağrısı, kusma, iştah azalması ve kabızlık üzere şikayetlerin besin alerjisi belirtisi olabileceğini söyleyen Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk Alerjisi Uzmanı Prof. Dr. Gülbin Bingöl, “Alerjinin pek çok farklı belirtisi var. Bilhassa bebekler ve küçük çocuklar şikayetlerini lisana getiremediği için anne babaların dikkatli bir gözlemci olmaları gerekiyor.” dedi.
Bebeklik periyodunda maruz kalınan alerjenlerin; zamanlaması, ölçüsünün yanı sıra erken periyotta mikrobiyal etraftaki değişiklikler ve D vitamini eksikliği üzere etmenlerin alerjinin artış nedenleri ortasında sayıldığını tabir eden Prof. Dr. Gülbin Bingöl, alerjiler hakkında detaylı bilgi verdi.
En alerjik 8 besin
Besin alerjisinin de doğal olarak alınan besinlere karşı bedende meydana gelen yansımaların genel ismi olduğunu anlatan Prof. Dr. Gülbin Bingöl, besin alerjisinin giderek artan bir sıhhat sorunu olduğunu vurguluyor. Bu alerji tipinin son 10 yılda iki kat daha çok görüldüğünü anlatan Prof. Dr. Gülbin Bingöl, kelamlarına şöyle devam ediyor:
- “En sık görülen 8 besin alerjisini; inek sütü, yumurta, yer fıstığı, ağaçta yetişen kuru yemişler, buğday, soya, kabuklu deniz eserleri ve balık olarak gruplamak mümkün.
- Bu alerjenler, ülkemizde sayısı 6,5 milyonu bulan 0-4 yaş kümesindeki çocukların 350 binini etkiliyor.
- Bebeklerin yüzde 6’sında, çocukların yüzde 4’ünde görülen bu alerji çeşidi, ergenlikte yüzde 2 oranına, yetişkinlikte ise yüzde 1’e düşüyor.”
En yaygın belirti; ciltte kızarıklık
- Besin alerjisi sıklıkla cilt, mide-bağırsak ve teneffüs sisteminde meydana gelen bulgularla kendini gösteriyor.
- Kaşıntı, kızarıklık, ürtiker (kurdeşen), egzama, dudaklarda ve göz etrafında şişlik üzere belirtilerin alerjik bünyeye sahip bebek ve çocukların yüzde 50-60’sında ortaya çıktığını tabir eden Prof. Dr. Gülbin Bingöl, “Yine tıpkı oranda görülen mide ve bağırsak sisteminde de kanlı dışkılama, dışkıda mukus, bulantı, kusma, karın ağrısı, kolik, kabızlık ve ishal üzere bulgular görülüyor. Teneffüs sistemindeki belirtilere ise daha az rastlanıyor.
- Hastaların yüzde 20-30’unda burun akıntısı, kaşıntısı, hapşırma, boğazda kaşıntı hissi, sesin kabalaşması, yutma zahmeti, öksürük, hışıltı ve nefes darlığı izleniyor.
- Ancak tüm bunların ötesinde anaflaksi (şok tablosu) durumunda tansiyon düşüklüğü, bayılma, çarpıntı, solukluk, baş ağrısı ve şuur bulanıklığı yaşanıyor” diyerek belirtiler hakkında detaylı bilgi veriyor.
- Prof. Dr. Gülbin Bingöl, 4 yaşından küçük çocuklarda besini reddetme, yutma zahmeti, sebepsiz ağlama, uyku bozukluğu, karın ağrısı, kusma, iştah azalması ve kabızlık üzere şikayetlerin de gözden kaçırılmaması gerektiğini vurguluyor.
Besin alerjisi, çok kıymetli sıhhat meselelerine yol açabileceğinden ciddiye alınması gerekiyor. Erken teşhis ile alerjiye neden olan besinlere yönelik tedbirlerle ciltte, mide-bağırsak ve teneffüs sistemindeki şikayetlerin giderilebileceğini ve bunun da hem çocuğun hem de ailesinin hayat kalitesinin düzelmesine yardımcı olacağını tabir eden Prof. Dr. Gülbin Bingöl, “Ciddi besin alerjilerinde şok tablosu ve hayatı tehdit edecek tepkiler önlenebilir” diye konuşuyor.
Hangi durumda kesinlikle tabibe başvurmak gerekir?
Pekala, anne babalar ne vakit tabibe başvurmalı? Bebek ve çocuklardaki bulguların yakından takip edilmesinin değerine değinen Prof. Dr. Gülbin Bingöl, şöyle devam ediyor:
“Anlattığımız belirtiler varsa yani bebeklerde kakada kan, mukuslu (sümüklü) kaka, düzelmeyen kusma, nedeni belirli olmayan ağlama ve huzursuzluk, ciltte döküntü izleniyorsa kesinlikle tabibe başvurulmalıdır. Bu bulgular anne sütü alırken bile olabilir. Zira besin proteinleri anne sütünden bebeğe geçer. Bu çeşit bulguları olanlar bilhassa şok tablosu yaşayanların hekim denetiminde olması gerekir.”
İlerleyen yaşla birlikte azalıyor
Genel olarak hayat kalitesini etkileyen bu sıkıntıların ve besin alerjisinin yaşla birlikte azalması, hatta büsbütün ortadan kaybolması mümkün. İnek sütü, yumurta, buğday ve soya alerjilerinin bir kısmının birinci bir yaşta düzeldiğini, 5-10 yaş civarında da düzgünleşme oranının yarıyı geçtiğini kaydeden Prof. Dr. Gülbin Bingöl, “Ancak ergenliğe kadar tolerans gelişimi devam edebilir. Yer fıstığı, ağaçta yetişen kuru yemişlerin beden tarafından kabul edilmesinde gelişim daha yavaş olur. Bazen de alerji daima devam eder. Birebir halde, balık ve kabuklu deniz hayvanlarına karşı alerji de ekseriyetle sürer” diyor.
Kesin tedavisi yok ancak kaçınmak mümkün!
Besin alerjisinin kesin tedavisi bulunmuyor. Fakat önlenmesine yönelik kimi önlemlerin Avrupa Alerji ve Klinik İmmunoloji Akademisi’nin çeşitli çalışmaların akabinde rapor oluşturduğunu kaydeden Prof. Dr. Gülbin Bingöl, “Varılan sonuçlara nazaran, birinci bir hafta bebeğe inek sütü içeren formül mama verilmemeli. Uygun pişirilmiş yumurta, ek besine geçiş periyodunda verilebilir. Ayrıyeten yer fıstığı alerjisi sıklığı yüksek toplumlarda beslenmeye geçişte yer fıstığı da verilecek besinler ortasına eklenebilir” diyor.
Anaflatik şoka karşı önlem alın
Besin alerjisi tedavisi sürecinin temelini, alerjiye neden olan yiyeceğin beslenmeden çıkarılması oluşturuyor. Bebek anne sütü ile besleniyorsa annenin de o yiyeceklerden uzak durması gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Gülbin Bingöl, ikazlarını “Egzama üzere besin alerjisinin neden olduğu bulguların tedavisi de değerlidir. Tekrar şok riski olan hastalarda adrenalin otoenjektörlerinin (adrenalin kalemleri) taşınması gerekir. Çocuk okula ya da kreşe gidiyorsa, bu kalemlerden oralarda da bulundurulmalı ve hangi durumlarda kullanılması gerektiği konusunda çocuğa ve öğretmenlere bilgi verilmelidir” diye sürdürüyor.
