Boşanma kararı almak kimse için kolay değildir özellikle çocuğunuz varsa… Boşanma kararını çocuğa açıklamak herkes için zordur ve kafa karıştırıcı olabilir. Peki boşanms kararı çocuğa nasıl açıklanmalı? Boşanma kararı çocuğa nasıl söylenmeli? Ne zaman yardım alınmalı? Tüm bu bilgiler dahilinde boşanma kararında çocuğun rolü konumuzun sorularını NP İstanbul Hastanesi’nden Uzman Çocuk Ergen Psikoloğu Uzman Klinik Psikolog Eda Ergür yanıtladı.
Boşanma çocuğa nasıl anlatılmalı?
Boşanma çocuğa anlatılırken anne ve babanın ortak bir konuşmayı bir arada yapıyor olması önemlidir. Böylece çocuk eş rollerinizi terk ediyor olsanız da ebeveyn olarak her daim onun yanında olacağınızı hissedebilir. Yapılan açıklamada çocuğun yaşına ve bilişsel gelişimine uygun açıklama yapmak önemlidir. Açıklama yaparken, çocuğunuza olan sevginizi ve her koşulda her ikinizin de onunla ilgilenmeye devam edeceğinizi mutlaka paylaşmak gerekir. Bunu zaten biliyor diye düşünerek ihmal edilecek olan basit açıklamalar çocukların duygusal dünyasında büyük yaralar açılmasına yol açabilir.
Çocukların boşanmayı öğrenmeleriyle otomatik olarak sorumluluk hissetmeleri sıklıkla karşılaştığımız bir durumdur. Bu sebeple çocuğunuzun boşanma kararında herhangi bir sorumluluğu olmadığını açıklamak rahatlamasına yardımcı olacaktır. Boşanmanın eş rollerinden ayrılmak olduğu; anne baba rollerinin ise her koşulda devam edecek olduğunun vurgulanması gerekir.
Aile adım adım nasıl yol izlemeli?
Çocuğu bekleyen yeni düzenin basit ve net bir şekilde açıklanması çocuğun belirsizlikle mücadele ederken zorlanmasının önüne geçecektir. Bilinmezlik çocuklar için kaygı vericidir; bu sebeple hangi evde, hangi ebeveyniyle yaşayacağı, diğer ebeveyniyle nerede nasıl vakit geçireceği gibi detayları basit ve net bir dille paylaşmak çocuğu rahatlatacaktır. Paylaşılan bu rutinde aksama olmamasına özen göstermek de çocuğun güvende hissetmesine olanak sağlar.
Diğer ebeveyne karşı kendi duygunuz ne olursa olsun, çocuğunuzun kendisiyle sevgi dolu bir ilişki içinde olmasını desteklemeniz çocuğunuza fayda sağlayacaktır. Çocuklar öz güvenli birer birey olabilmek için bağlanmalarının güçlü olmasına ihtiyaç duyarlar, bu da ancak düzenli ve sıcak ebeveyn ilişkisiyle mümkündür.
Boşanma sürecinde gerginlikler yaşandığı durumlarda, çocukları bu gerginliklerden uzak tutabilmek kıymetlidir; eş rolü ile anne-baba rollerini ayrıştırmak ve çocukları eş sorunlarının ortasında bırakmamak yıpranmalarının önüne geçecektir.
Çocuğa ayrılık kararı ne zaman söylenmeli?
Bu kararınızdan emin olduktan sonra paylaşmak uygundur. Genellikle ebeveynler öfkeyle, kararlarından henüz emin olmadan paylaşma yanılgısına düşebiliyorlar. Sakinlikle konuştuklarında sorunu çözerek devam ettiklerinde, her şey yolunda sanarak çocuğun duygusal dünyasında neler yaşayabileceğini fark edemiyor olabiliyor, aileler.
Çocuğun her sorusu doğru şekilde yanıtlanmalı mı?
Çocuklar bilinmezle baş etmekte oldukça zorlanırlar, hayal dünyaları biz yetişkinlerden çok daha zengin olan çocuklar akıllarındaki boşlukları gerçekte olandan daha kötü senaryolarla doldurabilirler. Bu sebeple bu gibi durumların önüne geçebilmek için çocukların soruları basit bir dille ve net ifadelerle cevaplanmalıdır. Terk edilme kaygılarının üstesinden gelebilmeleri için açık ve dürüst bir dil kullanmak önemlidir. Her durumda çocuğunuza olan sevginizi ifade etmeniz ve hissettirmeniz ona güven verecektir.
Bu konuda ne zaman yardım alınmalı?
Çocuğunuzun normalden farklı davrandığını gözlemliyorsanız; örneğin daha uyumsuz ve huzursuz davranıyor ise; üzgün ve depresif görünüyor ise; uyku ya da yeme sorunları yaşıyor ise; yoğun kaygı yaşıyor ise bir uzman desteği almak iyi olacaktır. Bazı çocuklar içe kapanma eğiliminde olurken bazı çocuklar ise dışa dönerek sizlerden uzaklaşabilir. Çocuğunuzu en iyi sizler tanıyorsunuz, davranışları ya da duygularında büyük değişiklikler gözlemlediğinizde yardım almak uygun olacaktır.
Boşanma kararı söylendikten sonra çocuğun tepkileri neler olabilir?
Çocukların tepkileri yaş gruplarına göre farklılık gösterir. Bunlar;
- 3 yaşına kadar olan çocuklarda süreç uygun şekilde yönetilmemiş ise ağlama atakları, öfke patlamaları, ebeveynden ayrılmama, uyku ve yeme sorunları, edinilmiş davranışlarda gerileme ya da saldırgan davranışlar görülebilir.
- 6 yaşa kadar olan çocuklarda kendisini suçlama, öfke patlamaları, uyku ve yeme sorunları, agresif ve saldırgan davranışlar ve de korkular gözlemlenir.
- 12 yaşa kadar olan çocuklarda uyku sorunları, arkadaşlık ilişkilerinde sorunlar, baş ve karın ağrıları ve de hırçın davranışlar gözlemlenebilir.
- Ergenlik dönemindeki çocuklarda ise dışa dönme, aileden ve evden uzaklaşma, sigara, alkol ve madde kullanımı, ve de agresif davranışlar görülebilmektedir.
Boşanma kararında çocuğa neler söylenmemeli?
Öncelikle ebeveynler aralarındaki sorunları çocuklarına yansıtmamalıdır. Diğer ebeveyn hakkında kötü konuşmaktan, ebeveyn hakkında bilgi almak için çocuğu sıkıştırmaktan, çocukla ilgili masrafları konuşmaktan uzak durmak uygun olacaktır.
Her konuda olduğu gibi boşanmayla baş etmede de her çocuğun biricik olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Her çocuk bu süreçten farklı etkilenecektir; bu etkilenmenin en uygun şekilde yönetilmesi için yetişkinlere iş düşmektedir. Kendiniz için en uygun kararı verdiğinizi önce kendiniz fark etmeli ve eş rolünüz bitiyor olsa da anne-baba rollerinizin devam edecek olduğuna odaklanmalısınız. Kendinizin ya da çocuğunuzun zorlandığını fark ettiğinizde vakit kaybetmeden uzman desteği almanız bu sürecin vereceği hasarların önüne geçecektir.
