Yazı: Burcu Öztınaz Kömürlü
Bebeğinin yurt dışında doğması çoğu ebeveynin arzuladığı bir tercih. Fakat bunun önündeki ilk engel ekonomik şartlar olabiliyor. Bu engeli aşan aileleri bu sefer de birçok prosedür bekliyor. Bu durumda da bir danışman firma ile bu süreci planlamayı tercih edebiliyorsunuz. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Kanada en çok tercih edilen ülkeler listesinde en başta. Green Card (daimi oturma izni) başvurularının kabulünün zorlaşması da son yıllarda ABD’yi popüler hale getiriyor.
NEDEN TERCİH EDİLİYOR?
Bu sorunun cevabı basit. Çocuklarının iyi bir gelecek için yüksek eğitimini yurtdışında yapmasını kolaylaştırmak isteyen anne-babalar böyle bir tercih yapıyor. Çocuğa daha doğmadan çifte vatandaşlık hakkı sağlamak bazı fırsatları da beraberinde getiriyor. Böylece çocuğun ilerleyen yaşlarda hak kazanacağı kolaylıklar şimdiden garantilenmiş oluyor. ABD’de eğitim alması durumunda, yabancı öğrenci statüsü olmuyor, birçok ülkeye vizesiz giriş çıkış yapabiliyor; Türkiye’de eğitim alması durumunda ise yabancı kontenjana yerleştiriliyor ve yüksek düzeyde özel eğitim alma hakkını elde ediyor.
DİĞER HAKLAR
ABD örneğinden hareket edecek olursak bu ülkede doğan bebek başka hiçbir şarta gerek olmadan Amerikan vatandaşı oluyor. Doğumuyla birlikte her türlü sosyal güvence, eğitim ve öğrenim haklarına da sahip oluyor. Burada çalışma, iş kurma, mülk edinme ve ticaret yapma haklarından da faydalanabiliyor. ABD’de doğan ve vatandaşlık hakkı kazanan çocuk, kendisi ile aynı haklardan yararlanması için Amerikan vatandaşı olmayan ebeveynleri için de göçmenlik yasası gereğince 21 yaşını doldurduğu tarih itibariyle oturma izinleri için başvuruda bulunabiliyor. Talebe göre Türk pasaportu ile çifte vatandaşlık hakları da elde edilebiliyor.
DEZAVANTAJLARI DA VAR
Yurt dışında doğum yapmanın dezavantajları ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. En sık tercih edilen ülke olan ABD için konuşursak; çocuğunuz ileride ABD’nin vergilerini ödemek zorunda kalacağını bilmeniz gerekiyor. İleriki yıllarda ABD’de okumaya, çalışmaya veya yaşamaya gittiğinde buranın vergi kurallarına tabi olacak ve aile üyelerinden birinden miras kaldığında bu mirasın yüzde 25-30’unu vergi olarak ödemekle de yükümlü olacak. İki ülke arasında çifte vergi anlaşması ile düzenlenen kanunlar var, oranlar mesleğe ve gelir düzeyinize göre de değişiyor.
İŞİN DUYGUSAL TARAFI
Böyle önemli bir kararı almadan önce her şeyi hassas bir terazide tartmalısınız. Örneğin hamile veya lohusa halinizle çok uzun bir uçak yolculuğu yapmak epey yorucu olabilir. Bunun yanı sıra ülkenizde doğum yaptığınızda doğum öncesinde ve doğum sırasında sizinle birlikte bu heyecanı yaşayacak olan aile büyüklerinizin ve akrabalarınızın yanınızda olamayacak olması duygusal açıdan sizi etkileyecektir. Bu sebeple yaşayacak olduğunuz zorlukları ve hissedebileceğiniz tüm duyguları önceden bilirseniz kendinizi buna hazırlayabilirsiniz. Hamileliğin getirdiği ekstra duygusallıkla yalnızlık sendromuna girmeden bu özel zamanların tadını çıkarmak, hamileliğin son aylarında eşinizle birlikte özgürce gezebilmek için bardağın dolu tarafına bakmakta fayda var.
KENDİ İMKANLARINIZLA MI? DANIŞMAN FİRMA MI?
Hamileliğinizin son aylarını ülkenizden ve yakınlarınızdan ayrı geçirmeyi göze aldıysanız yapılacak ilk şey bu sürecin ayrıntılarını, yasal zorunluluklarını araştırmak. Bu konuda size rehberlik edecek tecrübeli biri varsa şanslısınız. “Ben tüm işlemleri yapmak için kendi imkanlarımı kullanacağım” diyorsanız sizin için hazırladığımız listeye ve soru-cevap kısmına göz atın. Doğum yapmak için yurt dışına çıkanlara özel hizmet veren danışmanlık firmalarını tercih etmek de işinizi kolaylaştırabilir.
Doğum ve doğum sonrası formaliteler konularında destek veren danışmanlık firmalarının sayısı oldukça fazla. Sizin tercihleriniz doğrultusunda tüm seçenekleri sunan ve havalimanından karşılanmanızdan yurda dönüşünüze kadarki süreçte her türlü hizmeti veren firmalar hiçbir prosedürü size bırakmıyor. Vize işlemlerinizi yapan, uçak biletinizi ayarlayan, sizi oradaki evinize yerleştiren birilerinin olması bu süreçte çok büyük kolaylık. Öyle ki eve gittiğinizde iki kişi için bir haftalık mutfak alışverişini dahi yapılmış buluyorsunuz. Doğumda da size eşlik eden ekip, ülkeden çıkışınıza kadar her işleminizle ilgileniyor. Bu hizmetin maliyeti, paketin içeriklerine göre 10 bin-25 bin lira arasında değişiyor.
SIK SORULAN SORULAR
Yanımda neler götürmeliyim?
Tüm ultrason çıktıları, gebeliğinizde yapılan ikili ve üçlü tarama testleri ve tüm kan idrar laboratuvar tetkiklerini beraberinizde götürmenizde fayda var. Türkiye’deki jinekoloğunuzdan, izlediği gebelik haftasına kadar hamilelik durumunuzu İngilizce bir rapor şeklinde yazmasını isteyebilirsiniz. Bu, oradaki doktorunuza bilgi vermeniz açısından son derece yararlı olacaktır.
Normal doğum yapmam şart mı?
ABD’de tercih edilen ve uygulanılan doğum şekli normal doğum. Gebeliklerinde çok büyük bir sorun olmadığı takdirde tüm hastalar normal doğuma yönlendiriliyor. Ancak bu konuda yine de doktorunuzla konuşup isteğe bağlı sezaryen şansınızın olup olmadığını sorabilirsiniz.
Doğum sonrası prosedürler neler?
Doğum yaptığınız eyaletin nüfus idaresine giderek bebeğinizin doğum belgesini almalısınız. Doğum belgesi ABD’de nüfus cüzdanı gibi kullanılıyor. Türkiye’ye döndüğünüzde doğum belgesini yeminli tercümanla Türkçe’ye çevirtip noter tasdiki yaptırıyorsunuz. Doğumdan yaklaşık 3-4 hafta sonra ABD’den Türkiye’deki adresinize çocuğunuzun sosyal güvenlik numarası gönderiliyor. Sosyal güvenlik numarası resmi pek çok işte kullanılan, bu sebeple iyi saklanması gereken son derece önemli bir belge.
Doğum sonrası en erken ne zaman geri dönülebilir?
Bebekte ve annede herhangi bir sağlık sorunu bulunmuyorsa doğumdan iki hafta sonra ülkeye geri dönebiliyorsunuz. Doğumdan sonra bebeğinizin pasaportunu 2-3 gün içinde almanız mümkün.
Sigortam doğumu öder mi?
Yurt dışı teminatı olan bir özel sağlık sigortası poliçeniz varsa, poliçede belirtilen yüksek limitler ve ödeme oranları dahilinde sigortalıların yurt dışında yaptığı sağlık giderleri karşılanıyor. Doğum giderleri poliçelerinde belirtilen doğum teminatı limiti ve ödeme oranları dahilinde hesaplanıyor. Sigorta şirketinize doğum teminatı ile ilgili tüm detayları sorun çünkü bu teminatı yurt içinde ve yurt dışında ortak kullanıma açan limitsiz poliçeler olduğu gibi, sadece yurt içinde veya sadece belirli hastanelerde geçerli olan birçok limitli poliçe çeşitleri de var.
YAPILACAKLAR LİSTESİ
• Öncelikle herhangi bir sağlık probleminiz olmadığına dair doktor raporu gerekiyor. Riskli bir gebeliğiniz varsa bu sevdadan vazgeçmelisiniz.
• Hamileliğinizin 25-30’uncu haftaları arasında, en az altı aylık ABD vizesi almalısınız. Turist vizesi almanız tavsiye ediliyor.
• Doğum yapacağınız hastane ve doktoru önceden ayarlayın.
• Doğum yapacağınız hastane ile iletişime geçip sağlık dosyanız için gerekli olan evrakları sorun.
• Yedinci aydan sonra uçak yolculuğu yapamayacağınız için öncesinden işlemleriniz tamamlanmış olun.
• Havayolu şirketleri kendilerinin belirlediği bir gebelik haftasına kadar yolcularına uçuş izni veriyor. Özellikle 32.-36. gebelik haftasında uçuyorsanız, uçakla seyahat etmenizde bir sakınca olmadığına dair yazılı bir doktor izninin olması gerekiyor. Doktor raporunda doktorunuzun ismi, diploma numarası ve imzası da olmalı.
YA KAPIDAN DÖNERSEM?
Amerikan anayasasının 14’üncü maddesine göre, ABD topraklarında doğan herkes ABD vatandaşı oluyor. Bu da yabancı ülkelerden birçok anne adayının ‘doğum turizmi’ için bu ülkeye gelmesine neden oluyor. Bazıları Amerika’nın bu maddeyi değiştirmesi gerektiğini düşünüyor ancak bunu yapmak çok uzun sürecek bir anayasal değişiklik gerektiriyor. Bu karmaşık süreçle ilgili bir girişimin de çok yakın bir gelecekte yapılması beklenmiyor. Böyle bir tartışmanın gündemde olması ABD halkında ve özellikle devlet çalışanlarında farklı algı ve tutumlar yaratıyor çünkü birçok anne adayının ülkeye doğum amaçlı geldiği açıkça belli oluyor. Bu sebeple Amerika’ya gidip de kapıdan geri döndürülenler olduğu biliniyor. Küçük de olsa bir risk herkes için var. Durum biraz da girişte karşınıza çıkan memurun tutumuna bağlı oluyor. Girişte hamileliği gizlemek veya söylemekle ilgili karşıt görüşler var. Bu konuda nasıl bir tutum izleyeceğinizin kararını vermek de tamamen size kalıyor. Ortada aşikar bir durum olduğu için inkar etmemek de olumlu bir etki yaratabiliyor.
TEK SEÇENEK ABD DEĞİL
En popüler tercih ABD olsa da farklı ülkeleri seçenlerin sayısı da oldukça fazla. Tercihler, ailenin o ülkeye ve insanlarına karşı duyduğu sempatiye, konuşulan dile, eğitim ve iş olanaklarına bağlı olarak da değişiyor. Çocuğun gelecekte yaşamasının olası bir ihtimal olarak görülebileceği de hesaba katılıyor. Kanada ve bazı Avrupa ülkelerinde de çifte vatandaşlık hakkı elde edilebiliyor. Yine o ülkenin vatandaşlarına sağlanan tüm eğitim, sağlık ve vizesiz dolaşım haklarından yararlanmak mümkün oluyor. Doğum ile vatandaşlık veren popüler ülkeler arasında Fransa, İrlanda, Avustralya, Macaristan, İngiltere ve İtalya var.
Fransa çifte vatandaşlığa izin veren Avrupa ülkelerinden. Doğum için en çok tercih edilen Avrupa ülkelerinde ilk sıralarda. Fransa’da doğum yapmak bebeğinize Fransız vatandaşı olma hakkını sağlıyor. Fransa’nın bir AB üyesi olması sebebiyle AB vatandaşı olarak sahip olunan haklar kazanılıyor. Bunlar arasında en önemlileri; serbest dolaşım, AB üyesi ülkeler arasından herhangi birinde mesleki eğitim, öğrenim, çalışma hakkı ve tüm AB ülkelerinde kullanılabilecek sağlık hizmeti…
KANADA’DA DOĞUM
Kanada’da doğmak da vatandaşlık hakkı için yeterli. Fakat son zamanlarda pek çok kişinin Kanada’ya göç etmesi ve doğum yaparak vatandaşlık istemesi nedeniyle yasalar sıkılaşmış. Kanada topraklarında dünyaya gelen her bebek Kanada vatandaşı oluyor ve hayatı boyunca bir vatandaş olarak oy verme, sağlık, eğitim, yaşama, çalışma ve mülk edinme haklarına sahip oluyor. Kanada vatandaşı olarak 170’ten fazla ülkede de vizesiz seyahat hakkını elde ediyor. Devlet okullarında ücretsiz, üniversitelerde ise düşük bir ücretle okuyabiliyorlar.
ANNELER ANLATIYOR
TÜM BAĞLANTILARI GİTMEDEN KURUN
Sıla Yılmaz/ Lily Deniz ve Mia Eliz’in annesi
“Yurt dışında doğum fikrini aklımıza sokan kayınpederim oldu. Süreci tamamen eşimle beraber planladık. Her şeyin çok basit bir şekilde halledilebileceğini gördük. Tüm ayarlamaları da gitmeden buradan hallettik. Öncelikli isteğim Türk bir doktordu. Bir isim bulduk ve kendisi ile iletişime geçtik, elektriğimiz tutunca kararımızı verdik. Böylece Houston’a karar verdik. Hastaneyi de doktorun çalıştığı hastaneyi seçerek halletmiş olduk. İki doğumunu da Amerika’da yapmış biri olarak bence gitmeden tüm bağlantılarınızı buradan halledip gidin. Gittikten sonra bazı şeyleri değiştirmek daha zor olacaktır. Doğum yapacağınız ay ve gideceğiniz eyaletin iklim şartlarını göz önüne alın. Sizden önce gidip orada doğum yapmış kişilere ulaşmak için Facebook gruplarını takip edebilirsiniz.”
TÜRK DOKTOR TERCİH ETTİK
Aslı Balaban/Azra’nın annesi
“Çift vatandaşlık çift şans ve imkan demek. Bunu da bebeğimize doğarken vermek istedik. Özellikle de eğitim seçeneği tanıyabilmek bizim için çok etkili oldu. Bu işle ilgilenen acentelerle görüştük, biz de araştırdık ve arkadaşlarımıza sorduk. Sonunda da eşimle birlikte duyduklarımızı, öğrendiklerimizi birleştirerek kendi planımızı yaptık. Tanıdıklarımızın olduğu bir eyalette Türk bir doktor seçtik. Doktorumuzun çalıştığı hastanede doğumu gerçekleştirdik. Böyle bir doğum planlayanların gitmeden telefonda da olsa doktorla görüşmelerini ve evlerini ayarlamalarını öneririm. En önemlisi de ellerinden geldiğince rahat olmaları, her şeyin iyi olacağına inanmaları, bu yola bebekleri için çıktıklarını unutmamaları…”
BEBEK ALIŞVERİŞİ YAPMADAN DÖNMEYİN
Filiz Bircan Kasar/Ela Nar ve Kar Maya’nın annesi
“Eşimin kardeşi Orlando’da yaşıyor. Balayı için gittiğimizde bizi olası çocuğumuzun ABD’de doğması halinde elde edeceği avantajları anlatarak çoktan ikna etmişti bile. Hamile kaldığımda gerekli ayarlamaları yapıp 5.5 aylıkken onun yanına gittim. Orlando’da belki de dünyanın en iyi doğum hastanelerinden biri olan Winnie Palmer’da çok rahatlıkla doktor bulduk ve çok rahat bir ‘normal doğum’ deneyimledim. Birkaç yıl sonra ikinci bebeğimi de yine orada, bebeğin pozisyonu nedeniyle sezaryen ile dünyaya getirdim. ABD’de doğum yapacak anne adaylarına dil ve yaklaşım olarak kolay anlaşacakları bir doktor seçmelerini öneririm. Gerekirse doktor değiştirmekten kaçınmasınlar. Vergi indirimleri nedeniyle tüm bebek gereçleri ve kıyafatleri çok ucuz ve aynı zamanda kaliteli. Ne kadar kıyafet alırsanız alın, Türkiye’ye dönüp fiyatları görünce az aldığınıza pişman olacaksınız, benden söylemesi.”
KEYİFLİ BİR DENEYİMDİ
Sinem Parkan/ Defne ve Duru’nun annesi
“Çocuklarımız kolay seyahat edebilsinler, uluslararası okullara giriş yapabilsinler, ileride eğitimlerini ve çalışma hayatlarını yurt dışında daha rahat sürdürebilsinler ve dünyaya daha geniş bir pencereden bakabilsinler diye böyle bir karar aldık. İlk doğumu eşimle birlikte planlamış olsak da ikincisinde dört yaşındaki ablamızın da istekleri ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak ve onun mutluluğunu da hesaba katarak bir planlama yaptık. İlerleyen safhalarda diğer aile büyüklerimizi de doğum sürecimize dahil edip herkesin güzel anılarla bu tecrübeye ortak olmasını sağladık. Doğum için eyalet ve şehir seçmek çok zevkli bir deneyimdi. İki doğum da San Diego’da oldu. Hayatlarının en özel günlerini yaşayan ve bu süreci yurt dışında tamamlamak isteyen anne-baba adaylarına en büyük tavsiyem, strese girmemeleri, önceliklerinin kendilerinin ve bebeğin sağlığı olduğunu unutmamaları.”
