Yazı:Sinem Gürleyük
Ne çok yöntem denediniz! Köftelerin içine kereviz ekleyip, kaşığı uçak yapıp çizgi film esnasında lokmaları ona yutturdunuz! Özellikle 2-6 yaş arası çocuklarda görülen geçici yeme problemleri ne yazık ki anneleri fazlasıyla yoruyor ve üzüyor. Ancak çocukların kişilik özellikleri okul öncesi dönemde şekilleniyor, yetişkinlik çağındaki davranışları üzerinde etkili olacak alışkanlıkların edinilmesi de bu yıllara dayanıyor. Dolayısıyla bu dönem, besinlere karşı pozitif alışkanlık geliştirilmesi açısından önemli bir zaman dilimi. Çocukların, düzenli beslenme alışkanlığı kazanmaları sağlıklı gelişimlerine olumlu katkı sağlaması açısından büyük önem taşıyor. Emsey Hospital Beslenme ve Diyet Uzmanı Elif Bilgin, çocukların günlük enerji (kalori) ve besin gereksinimlerinin yüksek olduğunu, ancak bir oturuşta büyük miktarda yemek yiyemediklerini ve yemek alışkanlıklarının genelde kötü olduğunu söylüyor. Bu dönemde en sık karşılaşılan sorunları; çocukların belli besinleri yemek istememeleri, aşırı seçici olmaları ve beslenmenin birkaç gıda ürünüyle kısıtlı kalması olarak sıralıyor. Fakat hemen ardından müjdeyi veriyor; “Bu durum geçici! İştahları da iyi olmayan bu çocuklar genelde bir öğünde iyi yer, ihtiyaçları olan besin maddelerini aralarda atıştırarak, üç küçük öğün yiyebilirler”
NASIL YEDİRSEK?
Büyüme çağında sağlıklı bir gelişim için ilk kural, tek çeşit beslenmemek. Çocuklara her gün dört temel yiyecek grubundan çeşitli yiyecekler sunmak, önceleri istemeseler de bir süre sonra alışmalarını ve dengeli beslenmelerini sağlıyor. Öğün saatlerinin düzenli olmasına da mutlaka özen göstermelisiniz. Öğünleri hazırlarken besin değerlerinin yüksek olması, küçük tabaklarda, küçük porsiyonlar şeklinde yemeklerin hazırlanması size yardımcı olacak. Ayrıca onunla birlikte masaya oturmak, yemekleri ya da sofrayı birlikte hazırlamak da ilgisini çekmenizde işinize yarayacak. Son bir altın kural; tatlıyı diğer yemekler bitmeden sofraya koymayın! Eğer çocuğunuz bazı besinleri özellikle yemiyorsa ısrar etmek yerine, yerini tutabilecek başka besinler bulun! Mesela süt içmeyi sevmiyorsa, ayran, yoğurt, peynir gibi süt ürünlerine yönelin. Parça et sevmiyorsa köfte, tavuk, balık ve kıymalı pişirilmiş kuru baklagil yemekleri ve sebze yemekleri hazırlayın. Çiğ domates yemiyorsa aynı vitaminleri taşıyan portakal, elma veya salatalığa yönelin ya da pişmiş olarak yemeklerin içinde yedirin.
NE YEDİRSEK?
Çocukların beslenmesi, kabızlık ve ishal gibi sindirim sorunlarının gelişmemesi, demir eksikliğine bağlı kansızlığın oluşmaması açısından da oldukça önemli. Çocukların beslenmesinde dikkat edilmesi gereken noktaları Diyet Uzmanı Elif Bilgin şöyle sıralıyor:
• Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller gibi besinler proteinden zengin. Kasların güçlenmesi, kan yapımı, vücudun sağlıklı büyümesi ve sağlıklı bir yaşam için de gerekli. Etleri köfte yaparak, haşlayarak, sebze yemeklerinde ya da çorbalara katarak yedirebilirsiniz. Haftalık mönüde en az bir öğünü de balığa ayırın.
• Süt, yoğurt, peynir gibi besinler kemik ve dişlerin gelişimi, sinir ve kasların düzenli çalışması için gerekli kalsiyum, A vitamini ve iyi kalitede proteini sağlıyor. Bu besinlerden günde 2-3 porsiyon alınmalı. 2 su bardağı süt (400-500 gr), 1 kibrit kutusu kadar peynir çocuğunuzun günlük ihtiyacını karşılar. Bu orandan fazla süt vermenize gerek yok. Yoksa kalsiyum diğer minerallerin vücuttaki emilimini olumsuz etkiler.
• Günlük enerjinin çoğunu tahıllar ve tahıl grubu gıdalardan sağlamalısınız. Buğday, yulaf, arpa, mısır, pirinç ile bunlardan yapılan ekmek, şehriye, bulgur, irmik tahıl grubuna girer. Bu gruptaki besinlerde, bitkisel protein ve B vitaminleri bulunuyor. İlk yaşlarda günde 2-3 ince dilim ekmek, 1 yemek kaşığı makarna, pilav verebilirsiniz. 5-6 yaşlarında verilen miktarı arttırabilirsiniz.
• Vitamin ve mineral ihtiyacını karşılayan sebze ve meyveler, vücut direncinin artmasında ve bağırsak sisteminin düzenli çalışmasında önemli rol oynuyor. Çocukların günlük olarak meyve grubundan iki porsiyon, sebze grubundan iki porsiyon almaları yeterli. Sebze ve meyvelerin mevsimlik, taze olmasına ve çok iyi temizlenmiş olmasına dikkat edin.
• Şeker ve yağ grubundan alınacak yiyeceklerin miktarı, çocuğun enerji gereksinimine göre değişiyor. Çocuğunuzun tatlı gereksinimini pekmez, tahin helvası, sütlü tatlılarla karşılamanız en doğru yöntem. Günlük alınacak yağın yarısının bitkisel sıvı yağ olmasına özen gösterin. Çocuğunuzun alacağı günlük şeker ve tatlı miktarı ortalama 2-4 tatlı kaşığı, yağ miktarı ise bir yemek kaşığı olmalı ve yağları yemeklere pişirmeden eklemelisiniz.
• Çocuklar için en önemli öğün kahvaltı. Bütün gece süren açlıktan sonra, vücut ve beyin güne başlamak için enerjiye gereksinim duyar. Çocuğunuza her sabah düzenli olarak kahvaltı yapma alışkanlığını mutlaka kazandırın. Peynir, yumurta, birkaç dilim ekmek veya bir bardak süt, meyve suyu mandalina çocuklar için yeterli ve dengeli bir kahvaltı örneği.
SAĞLIKLI ATIŞTIRSIN!
Çocuklar genellikle öğün aralarında atıştırmak ister. Sağlıklı seçenekler olması için:
• Soyulmuş ve dilimlenmiş taze meyve
• Havuç, biber, salatalık, marul gibi çiğ sebze
• Bir kase küçük doğranmış peynir ve ananas
• İçine krem peynir doldurulmuş marul
• Meyveli veya havuçlu kek
• Esmer ekmekten yapılmış küçük sandviçler
• Küçük peynir dilimleri
• Taze meyvelerden hazırlanmış meyve salataları
• Hazırlanma ve saklanma koşullarına dikkat edilmesi koşuluyla, özellikle yaz aylarında çocukların çok sevdikleri dondurma
• Şekersiz yoğurt
• Şekersiz, sütlü ya da sütsüz kahvaltı gevrekleri (mısır gevreği)
• Bir bardak tam yağlı süt ya da şekersiz taze meyve suyu verebilirsiniz.
KAHVALTI İÇİN ALTERNATİFLER
• Peynirli gözleme veya evde yapılmış peynirli poğaça, söğüş sebze, süt
• Haşlanmış yumurta, reçel, söğüş sebze, ekmek,1 adet ceviz
• Menemen, zeytin, söğüş sebze, taze sıkılmış meyve suyu
• Kaşarlı sandviç, yeşillik, süt,1 adet ceviz
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ GÜÇLENSİN!
Kış aylarında çocuğunuzun dengeli beslenmesi hastalıklardan korunması için de çok önemli. Bağışıklık sistemini güçlü tutmak için Memorial Hizmet Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Dyt. Aysu Aydın günde beş porsiyon sebze-meyvenin mutlaka tüketilmesi gerektiğini özellikle vurguluyor.
Bal kabağı: A vitamini, beta karoten, demir, potasyum, sodyum, fosfor, kalsiyum ve magnezyumdan zengin. Çocuklarda sağlıklı kemik gelişimine katkıda bulunuyor. Kabızlık sorununa çok iyi geliyor. Bal kabağını alırken soyulmamış şekilde alın ve mutlaka siz soyun. Bu şekilde besin değerini kaybetmiyor. Çok pişirmemeye dikkat edin aksi takdirde besin değeri düşüyor. Bal kabağını yemeklerinizde kullanabilir ve çorbasını yapabilirsiniz.
Pırasa: A, C, K ve B6 vitaminlerinden zengin. Yalnız yüksek oranda sodyum içerdiğinden çok fazla tüketilmemesi gerekiyor. Kemik ve doku gelişimine katkıda bulunuyor.
Yer elması: Demir, C vitamini, fosfor ve potasyumdan zengin. Vücut direncini arttırıcı etkisi var. İçerisindeki inülin adındaki maddeden dolayı bağırsaklar için çok faydalı.
Pazı: İştah açıcı, hazmı kolaylaştırıcı ve öksürüğe karşı olumlu etkileri bulunuyor.
Kereviz: A vitamini, folik asit, B6, B1, B2, C, E, K vitaminleri ve kalsiyum, potasyum, fosfor, çinko ve demir içeriyor. Zihinsel ve fiziksel performansı artırıcı etkisi bulunuyor.
2-6 YAŞ ÇOCUKLAR İÇİN ÖRNEK MÖNÜ
KAHVALTI
• 1 adet yumurta veya 1 dilim peynir
• 1 dilim ekmek
• 1 bardak süt veya taze sıkılmış meyve suyu
• 3 adet çekirdeği çıkarılmış zeytin veya 1 tam ceviz veya badem
• 1 tatlı kaşığı pekmez ve 1 tatlı kaşığı bal
• 1 domates
ÖĞLE
• Haşlama, fırın veya ızgara köfte, tavuk, balık veya köfteli sebze yemeği, kıymalı dolma ya da kurubaklagil yemekleri
• Yarım kase yoğurt
• Yarım dilim ekmek veya 3-4 yemek kaşığı pilav
ARA
• 1 portakal veya 2 mandalina veya 1 dilim kek veya 1/2 kase sütlü tatlı
AKŞAM
• 1 kase çorba (mercimek, tarhana, yayla, buğday aşı çorbası)
• 4 yemek kaşığı sebze yemeği
• Yarım kase yoğurt
ARA
• 1 orta boy ayıklanmış nar veya 1 elma
ÖĞLE YEMEĞİ İÇİN SEBZE TOPLARI ÖNERİSİ!
