Bebek odasının da bebeğin daha rahat uyuması için uyku hijyeni kurallarına göre düzenlenmiş olması önemli. Aslında sadece bebeklerin değil herkesin odası daha kaliteli bir uyku için uyku hijyeni kurallarına göre düzenlenmeli. Uyku hijyeni denilince, annelerin aklına ilk gelen temizlik oluyor. Oysa ki uyku hijyeni, uykuya dalmayı zorlaştıran ya da engelleyen etkenlerin ortadan kaldırılması ve kaliteli bir uykunun sağlanabilmesi için gereken zemine verilen tıbbi bir terim. Uyku hijyeninin ana temaları olan ışık, ısı ve ses açısından bebek odalarının uygun düzenlenmesi size uyku düzeni kurmak konusunda destek olabilir. Uyku için ideal oda sıcaklığı 18-22 derece. Uyku sırasında gündüzleri oldukça loş, geceleri tamamen karanlık bir ortam olması uygun. Uyku süresince, gürültüde uyumaya alışsın diye -ki bu tamamen yanlış bir kanı- herhangi bir müzik ya da radyo açılmamalı.
YATAĞINDA UYUTUN
Bebekleri uyutmanın ideal yöntemi, altı aya kadar bebeklerin kendi yataklarında ve annenin yanında kalarak uyutulması, altıncı aydan sonra da annenin bebeği bırakıp çıkması sonucunda kendi başına uykuya dalabilmesidir. Ancak dördüncü aya kadar önemli olan şey, gündüz ve gece uykularının olması gereken sürede ve zamanda olmasını sağlamak.
İDEAL UYKU DÜZENİNE UYUN
Yeni doğan bebekler de olmak üzere bütün bebeklerin ideal bir uyku düzeni vardır. İdeal uyku düzeni, yaşına uygun süre ve zamanda bebeğin uyuması olarak tanımlanabilir. Ayrıca bebeklerin yaşına göre ayakta kalabilecekleri süreler vardır. İlk doğduğunda bir bebeğin ayakta kalabileceği en fazla süre 45-60 dakika. Bundan biraz daha uzun kalabilen bebekler tabii ki vardır ama istisnadır.
UYKU RİTÜELİ OLUŞTURUN
Peki bebeklerin rahat uyuması için nasıl bir uyku ritüeli oluşturmak gerekiyor? Uyku ritüeli psikolojik ve fiziksel açılardan oldukça önemli. Bebekler ve çocuklar kendilerinden bekleneni bildiklerinde kendilerini güvende hissediyor. Bu nedenle, özellikle iki yaşına kadar uyku düzeni bebeklere bir sonraki davranış biçimini anlatmak açısından büyük önem taşıyor. Ayrıca her gün aynı sırayla yapılan aynı aktiviteler, bebeğin bu enerji seviyesine alışmasına, böylece gün boyunca birikmiş olan kortizol hormonunun kontrollü hareketle atılmasına ve dolayısıyla daha rahat uykuya geçişe sebep oluyor. Uyku ritüeli altı aya kadar 10-15 dakika sürecek bir veya iki aktiviteden oluşan, altı aydan sonra 15-20 dakika sürecek iki veya üç aktiviteden oluşan aktiviteler zinciridir. Banyo yaptırmak, beslemek, kitap okumak, diş fırçalamak bu aktiviteler arasında sayılabilir.
BEBEĞİ YORMAYIN
Altını temizlediniz, emzirdiniz, gazını çıkardınız ama bebeğiniz hala uyumuyor. Peki neden? İlk ve en önemli nedeni yorgunluk diyor uzmanlar. Yorgunluk durumunda salgılanan kortizol hormonunu vücudun atabilmesi için bebeğin hareket etmesi gerekiyor. Aşırı yorgun bebekler bu yüzden cin gibi oluyor ve enerji patlaması yaşıyor. Bebeği genel olarak rahatlatmak, kalabalık ve sesli ortamlarda ve uzun süre uykusuz bırakmamak oldukça önemli.
GEREKİRSE BEYAZ GÜRÜLTÜDEN FAYDALANIN
Bebeğinizi uyuturken ayakta durmak, sağa sola hafif sallanmak, şşşşşttt sesi çıkarmak gibi taktikleri sadece ilk altı ay, o da yardıma ihtiyaç duyduğunuzda kullanmalısınız. Aksi takdirde bunlar uykuya geçiş için bir tetikleyici haline gelebiliyor. Aynı zamanda uyumayan ve sürekli ağlayan bebekleri sakinleştirmek için elektrik süpürgesi, çamaşır makinesi, saç kurutma makinesi sesi dinletmek gibi yöntemler de var. Bu sesler neden mi işe yarıyor? Çünkü bebekler anne karnında, NTS’ye bağlandığımızda duyduğunuz uğultunun içinde büyüyor. Bu ortam onlar için dokuz ay boyunca geliştikleri ve yaşadıkları güvenli ortam. Bu nedenle doğduklarında sessiz ortamlar onlar için ürkütücü ve yabancı. Anne karnındaki uğultu 80 desibel yükseklikte bir ses. Bu ses boyutuna hiçbir müzik türü, stüdyoda modifiye edilmediği sürece ulaşamıyor. Bu ses boyutuna ulaşan evimizde bulabileceğimiz aletler ise elektrik süpürgesi, çamaşır makinesi gibi aletler. Bunları çocuk odasında çalıştırmak radyasyon yarattığı için bu sesleri kaydedip bebeğinize öyle dinletebilirsiniz. Bu sesleri gündüz uykularında sürekli, geceleri de uykuya yatarken altıncı aya kadar kullanabilirsiniz. Ancak altıncı aydan sonra bu sesler de bir uykuya geçiş aracı oluyor. Bu nedenle beşinci ayın sonuna doğru aşamalı olarak kesmelisiniz.
Uyku ve Bebek!
Aslında harika bir ikili olmaları beklenir; bebek dediğimiz minik ve sevimli canlı uyuyarak büyür neticede. Ancak ne yazık ki, çoğu bebeğin uykuyla arasında bir husumet vardır. Uyku kovalar bebek kaçar, bebek yorulur uyku kaçar… Bu arada tabii ki siz de uykusuzluktan payınıza düşeni fazlasıyla alırsınız. Derler ki, bebek uyuduğunda sen de hemen uyu! Gel gör ki, bu her zaman mümkün olmaz. Geçtiğimiz günlerde The Guardian gazetesinde çıkan bir haber, bebeklerin bu uykusuz hallerinin sadece anneleri sağlığından etmekle kalmadığını, pek çok evliliği de bitirme noktasına getirdiğinden bahsediyordu. Dolayısıyla, işler iyice sarpa sarmadan, sinirler harap olmadan, psikoloji bozulmadan önlem almak şart. Evet, bebekler için de sizin için de bir uyku düzeni oluşturmanın kolay olmadığını biliyoruz. Ancak, işin uzmanından bazı taktiklerle bu işi çözüme kavuşturmanız zor değil.
BEBEK UYUTURKEN YAPILAN YANLIŞLAR
TUTARSIZ OLMAYIN
Bebekler uykuya ortalama 15-20 dakikada dalıyor. Bu süreç ağlayan bir bebeği sakinleştirip, uyutmaya çalışan anne için oldukça uzun, haklısınız. Bu nedenle genelde 3-5 dakika sonra uyutma yöntemi değiştiriliyor. Ancak bu durum, sürecin başa sarmasına neden oluyor. Yani hangi metotla uyutmaya başladıysanız, bebek uyuyuncaya kadar o metoda sadık kalmalısınız. Uyku Koçu Seride Samurkaş Karaç, “Dünya üzerinde uyku koçları tarafından önerilen ve uygulanan birçok uyku eğitimi metodu var. Hangisini seçeceğiniz sizin yaşam felsefenize, değer yargılarınıza ve çocuğunuzun özelliklerine bağlı bir konu. Mutlu sona giden tek bir doğru var; sürekli tutarlılık. Hangi metodu seçerseniz seçin 2-3 gün denedikten sonra ‘olmadı’ deyip bırakmayın. Bebeklerin ve çocukların yeni bir şeye alışabilmesi için zamana ihtiyaçları var. İlk aylarda üç gün yeni bir şeye alışmak için yeterli bir süreyken, yıllar geçtikçe bu süre uzar. Bu nedenle neye karar verirseniz verin tutarlılık hep vazgeçilmez prensibiniz olsun” diyor. Ayrıca bebekleri uyuturken odadan dışarı çıkmak, uyutan kişinin değişmesi, bebekle uzun konuşmalar yapmak, göz göze gelmek de uykuya geçiş sürecini olumsuz etkiliyor.
EMZİRİRKEN UYUMASIN
Küçük bebekler, emerken uyumayı sever. Ancak bebeğin memede uyuması da bir uykuya geçiş aracıdır ve doğru bir yol değildir. Emdikten sonra ayılmasını sağlamak için gaz çıkarmak yapılabileceklerin başında geliyor.
HER AĞLAYAN BEBEK, KOLİK OLMAYABİLİR!
Kolik sanılan bazı bebeklerin aslında kolik olmadığını biliyor muydunuz? “Akşam yaşanan ağlamaların bir kısmı yanlış uyku düzeninden kaynaklanıyor” diyor Seride Karaç ve ekliyor: “Benim oğlum da ilk iki buçuk ay 19.00 22.00 arası ağlamıştı. Birçok kişi kolik olduğunu söylese de ben olmadığını biliyordum. Ne zaman yatma saatini 18.00 olarak değiştirdim sorunlarımız çözüldü” diyor. Ancak bebeğiniz gerçekten kolikse kundak yapmak, beyaz gürültü (elektrik süpürgesi, saç kurutma makinesi sesi vs.) ve yatıştırıcı masaj etkili olabilir.
KUCAKTA UYUTMAYIN
Bebeği kucakta uyuttuk diyelim, ama yatağa koyunca uyanıyor. Peki onu ne zaman yatırmalıyız? Bebeğin derin uykuya daldığını hareketsiz bir şekilde 20 dakikanın üzerinde uyuduğunda anlayabilirsiniz. Ancak şöyle bir durum var; bebeği kucağınızda uyuttuğunuzda yatağa koymanızın doğru bir zamanı yok. Er ya da geç uyanacaktır. Çünkü doğru olan, kucakta uyutmamak.
NE YAPMALI?
Sonuç olarak, bebeğinizin uyku ipuçlarını yakından takip edin ki, uyuturken zorlanmayın. Bebeğinizle uyutma sürecinde göz göze gelmeyin, onunla uzun uzun konuşmayın. Olabildiğince sakin olun ki bebeğiniz bir terslik olduğunu ve endişelenmesi gerektiğini düşünmesin. Sürekli uyutma şeklinizi değiştirmeyin. Ayrıca, bebeğinizin uyuma vaktinin geldiğini anlayabilmesi için uykudan önce hep aynı aktiviteleri yapın.
Seride Samurkaş Karaç Kimdir?
Uyku Koçu Karaç, oğlunun uyku problemi için yurt dışından danışmanlık ve koçluk aldığında herkes ona deli gözüyle bakmış. O ise sorununu çözdüğü andan itibaren daha çok anneye yardım etmek ve bebekleri çektikleri sıkıntıdan kurtarmak için Kim West’in peşine düşmüş. Dördüncü yılın sonunda West bir sertifika programı açmış. Karaç, altı aylık ilk aşamayı tamamladıktan ve staj vakalarını başarıyla tamamladıktan sonra, üniversite bitirme ödevinden daha zorlu bir bitirme sınavına girerek sertifika almaya hak kazanmış. Halen West’ten ileri seviye dersler alıyor ve birlikte düzenli değerlendirme toplantıları yapıyorlar. Peki Karaç, anne-babalara nasıl yardımcı oluyor? Danışmanlık çerçevesinde her çocuğa özel bir uyku düzeni oluşturup, ailenin uygulayabileceği bir plan çıkartıyor. Yapılan planı uygulama aşamasındaysa, gerek çocuğun verdiği tepkilere bağlı olarak gerekse ailenin uygulayamadığı noktaları değerlendirerek yönlendirmeler yapıyor. Annelere uygulamalarıyla ilgili detaylı sorular sorarak nerede yanlış yaptıklarını belirliyor ve gerekli düzenlemeleri yapıyor.
