Halitozis olarak isimlendirilen berbat ağız kokusu çocuklarda da görülebiliyor. Yaş kümelerine nazaran değişmekle birlikte okul çağı çocuklarında görülme sıklığı yaklaşık yüzde 15 olarak kabul ediliyor. Fizyolojik ve patolojik olmak üzere iki tıpta görülen ağız kokusunun kaynağının tespit edilmesi ve vakit geçirilmeden tedavi planlaması yapılması büyük değer taşıyor. Memorial Şişli Hastanesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. İsmail Yıldız, çocuklarda ağız kokusu ve nedenleri hakkında bilgi verdi.
Ağız kokusunun birçok nedeni olabilir
Fizyolojik ağız kokusu bireyden şahsa her an değişiklik gösterebilir. Çocuğun sıvı tüketimi, salya üretimi, ağız hijyeni, ağız ve burun florası, mikrobiyotası, en son yenen besinin kimyasal, biyokimyasal, hormonal tesiri, açlık yahut tokluk durumu, uyku durumu, gastrointestinal sistemdeki enzimlerin durumuna nazaran fizyolojik ağız kokusu vakit zaman farklılık gösterebilir. Fizyolojik ağız kokusunda altta yatan sistemik bir hastalık ve patolojik bir durum yoktur. Patolojik ağız kokusunun ise birçok nedeni vardır. Bunlar; sübjektif ağız kokusu, ağız içi nedenlere bağlı ağız kokusu, teneffüs yolu nedenlerine bağlı ağız kokusu, mide-bağırsak sorunlarına bağlı ağız kokusu ve kan gazındaki meselelere bağlı olabilir.
Ağız kokusunun 8 kıymetli nedeni
1. Fizyolojik ağız kokusu: Sabah uyanınca ortaya çıkan ağız kokusu, ağız salgısının azlığı, dehidratasyon, kimi vitamin-mineral eksiklikleri (örneğin A vitamini, B12 vitamini, demir, çinko) ve açlık durumuna bağlı görülebilir.
2. Ağız içi nedenlere bağlı ağız kokusu: Dilin üstündeki tükürük, bakteri, epitel hücreleri ve besin artıkları birikerek ağız kokusuna neden olabilirler. Dişeti iltihabı, ağız içi enfeksiyonlar, ağız kuruluğu, ağızda ülserler, ağızda aftlar, diş hastalıkları, diş çürükleri ve yumuşak damak hastalıkları sayılabilir.
3. Solunum yolu nedenlere bağlı ağız kokusu: Boğaz enfeksiyonları, bademcik iltihapları, boğaz iltihapları, bademcik taşları, sinüzit, burun iltihabı, kronik burun tıkanıklıkları, geniz akıntısı, teneffüs yollarında yabancı cisimler, bronşektazi ve akciğer enfeksiyonları sayılabilir.
4. Sistemik hastalıklara bağlı ağız kokusu: Diyabet, diyabetik koma, metabolik hastalıklar, zehirlenmeler, kan hastalıkları, maligniteler ve böbrek yetmezliği sayılabilir.
5. Mide-bağırsak sistemine bağlı ağız kokusu: Gastroesofagial reflü hastalığı, yemek borusundaki divertüküller, yemek borusundaki darlıklar, mide çıkış darlıkları, duedonal darlıklar, bağırsak emilim kusurları, karaciğer yetersizliği, helicobakter pilori enfeksiyonları ve paraziter hastalıklar sayılabilir.
6. İlaç kullanımına bağlı ağız kokusu: Nitrat ve nitritler, sitotoksik casuslar, fenotiazinler, amfetaminler, dimetil sülfoksitler ve kloral hidrat sayılabilir.
7. Yiyecek ve içecekler bağlı ağız kokusu: Soğan, sarımsak, lahana, turp, alkol, kahve, süt eserleri vb. sayılabilir.
8. Bakteriler: Uçucu kükürt bileşikleri, organik bileşikler ve azotlu bileşikler üreten bakterilerin ağızda bulunması makus ağız kokusuna neden olurlar.
İki aydan uzun sürmesi durumunda kronik kabul ediliyor
Makus ağız kokusunun kesintili yahut kesintisiz olarak 2 aydan daha uzun mühlet devam etmesi durumu kronik makus ağız kokusu olarak isimlendirilir. Makus ağız kokusu olan çocukta teşhis açısından birtakım testler kullanılabilir. Bunun için gaz kromotografisi ve halimeter üzere testler yapılabilir. Böylece patolojik ağız kokusu tanısı konulabilir. Makûs ağız kokusu hem kişiyi hem de etrafındakileri rahatsız eder. Bu nedenle altta yatan neden açığa kavuşturulmalı ve nedene yönelik tedavi yapılmalıdır. Berbat ağız kokusunun tedavi yaklaşımı multidisipliner olarak planlanmalıdır. Çocuk sıhhati ve hastalıkları uzmanı, diş doktoru, kulak burun boğaz hastalıkları uzmanı ve ilgili uzmanlık alanı doktorları tarafından değerlendirmeler yapılmalı ve altta yatan neden bulunarak tedavi planlanmalıdır.
Çocuklar ağız ve diş paklığı konusunda bilgilendirilmeli
Makus ağız kokusu olan bir çocukta detaylı alınmış bir hasta hikayesi, tam ve sistemik yapılmış bir fizik muayene gereklidir. Hikaye ve fizik muayene yapıldıktan sonra gerekli laboratuvar tetkikler yapılır. Ağız kokusuna neden olan neden bulunup tedavi edilir. Ağız kokusunun en sık altta yatan nedeni ağız ve diş sıhhati ile ilgili sorunlardır. Bu nedenle çocuklarımıza ağız ve diş paklığı hakkında eğitim verilmelidir. Diş ve lisanın fırçalanması ağız kokusunun önlenmesinde kıymetli bir yaklaşımdır.
Ağız kokusunu önlemenin yolları
- Ağız kuruluğunun önüne geçmek için bol sıvı tüketilmesi değerlidir.
- Tükürük salgısının arttırılması ağız paklığı ve hijyeni açısından kıymetlidir. Şekersiz sakız tüketimi tükürük salgısını arttırıcı özellik gösterir.
- Ağız gargaralarının kullanılması ağız hijyenini sağlamada kıymetlidir.
- Ağız kokusunu artırıcı özellik gösteren besinler kısıtlanması önerilir.
- Ağız, diş hijyeni ve paklığı yapılmasına karşın ağız kokusu devam eden çocuklarda altta yatan sistemik ve mümkün hastalıklar açısından ilgili uzmanlık kısımları tarafından kıymetlendirme yapılmalı ve tedavi edilmelidir.
