Gazetede bir yazısında Erdal Atabek diyor ki; yeni bir dünya kültürü doğuyor. Dijital dünya kültürü. Çocuklarımız artık bu dünyanın çocuklarıdır. Onları tanıyor muyuz? Yoksa eski bilgi şemalarımızın çerçevesinden bakıp onları bu çerçeveye oturtmaya mı çalışıyoruz?
Gerçekten yapmaya çalıştığımızın ne ve ne kadar fonksiyonel olduğunu çağın yetişkinleri, ebeveynlerinin sorgulaması gerekiyor öncelikle. Bilhassa gençlerin globalleşmiş davranış modelleri ile ilgili.
Çağın en genelleşmiş; globalleşmiş iki davranış modeli ‘kullanmak’ ve ‘atmak’ olarak gösteriliyor.
Tüketim toplum sistemi, getirisi olan yeni davranış modelleri ve teknoloji çağı eserleri ile entegre olunca gençlerin, ebeveynleri tarafından anlaşılamayan, onay görmeyen ve hatta ebeveynlerini endişelendiren bir başka husus da teknoloji eserlerinin kullanımı göze çarpıyor.
Teknoloji eserleri kullanımı (akıllı telefonlar, bilgisayarlar, i- pad’ler, vb.) ile toplumsal medya kullanımına dair tedirginlikler çoklukla ebeveynler için farklılık göstermiyor.
Bu doğrultu da sıkça sorulan şu sorulara değinmeye çalışacağım:
Gençler ne gayeyle toplumsal medyayı kullanıyor?
Kuşkusuz ki teknoloji yanlışsız kullanıldığında hayatı epey kolaylaştırır. Yani toplumsal yaşantıda aktif olmak isteyen bir kişi amaçlarına ulaşmak için teknolojiyi yahut toplumsallığını beslemek gayesiyle toplumsal medyayı kullanabilir; hiçbir sakıncası yoktur. Aktüel olayların takibini sağlamak, akranları ile ortak lisan edinebilmek, akademik yaşantısı için bilgiye süratle ulaşmak üzere nedenlerle toplumsal medya ve teknoloji kullanımı oluşur.
Bunun haricinde elbette toplumsal medya aracılığı ile kendini söz edebilmek birçok vakit kimlik oluşum evresi tamamlanmış olan gençler için çok daha kolaylık sağlar. Orada istedikleri kişi ile çekinmeden, utanmadan konuşabilir, niyetlerini söz edebilirler. Ayrıyeten günümüzde birçok genç; bilhassa toplumsal yaşantılarında başkalarına nazaran biraz daha çekinik olanlar, toplumsal medya ve web siteleri üzerinden tanınan kültürü simgeleyen küme, müzikçi, oyuncu üzere şahısların ‘fan’ları olur, bu bireyleri takip eder ve bu sayede arkadaşlıklar edinir. Bu süreç akranları ile toplumsal yaşantıda problem yaşayan gençlere yalnız olmadıkları ve anlaşıldıklarını hissettirir.
Sosyal medyayı ne kadar müddet ve ne formda kullanmak “normal” kabul edilebilir?
Youth Insight’ın 2013 araştırması sonucu gençlerin haftada 50 saat toplumsal medya için vakit harcadıkları istikametinde. Araştırma, lise öğrencilerinin toplumsal medyada en faal oldukları vakit diliminin 16.00-24.00, üniversite öğrencilerinin ise 22.00-02.00 olduğunu gösteriyor. Ayrıyeten gençlerin toplumsal medya aracılığıyla en çok takip ettikleri kesimlerin telekomünikasyon ve hazır giysi olduğu da belirtiliyor.
Öncelikle ergenlik dediğimiz gelişim devrinin de uzun bir müddet olduğunu ve bu periyot içerisinde çocuğunuzun farklılaştığını göz önünde bulundurmanız değerli. Yani 13-14 yaşındaki bir ergen ile 19 yaşındaki bir ergene verilecek reaksiyonlar birebir olmayacaktır. Lakin erken yaşlar itibariyle aile münasebetlerinin olumlu, sıcak, paylaşım odaklı olması bu yıllarda zahmetlerin daha kolay atlatılmasına ve yeni çağın sorunu olan teknoloji ve toplumsal medya kullanımın berbata kullanımının gündeme gelmemesine temel oluşturacaktır.
Hangi yaş dilimi olursa olsun ebeveynlerin dikkat etmesi gereken birinci öge, gencin toplumsal medya yahut teknoloji eser kullanımının, ömür kalitesini bozmayacak ölçüde olup olmadığıdır. Yani bu kullanım müddetleri okul muvaffakiyetini etkilememeli, arkadaş ve aile bireyleri ile geçirilen vakitlerden çalmamalıdır. Şayet ki genç gitgide içe kapanır, toplumsal ilgilerden uzaklaşır ve akademik başarısı düşüş gösterirse bir uzmandan yardım istenmelidir.
Bu üzere belirtiler gözlemlenmeyen gençler için genel ülkü bir vakit değil de aile içerisinde, ailenin doğruları çerçevesinde kararlaştırılacak ülkü kullanım müddetinin oluşturulmasını daha gerçekçi buluyorum.
Sosyal medya kullanımının gençler üzerindeki olumlu tesirleri neler?
Elbette toplumsal medya aracılığı ile birçok yeni bilgi edinir, global gelişimlere şahit olma bahtı yakalar gençler. Bilgi edinimin yanı sıra etrafında tanınan olan ağlarda ‘hesap’ sahibi olmak, beğenilen paylaşımlarda bulunmak, tıpkı ünlünün takibini yapmak üzere süreçler gençlerin gerçek-günlük yaşantılarında sohbet bahislerine sahip olmalarına, ferdî popülerliklerinin artışına ve kendilerini tabir etmelerine imkan sağlar.
Sosyal medya kullanımının gençler üzerindeki olumsuz tesirleri neler?
Öncelikli olarak bu mecralarda süratle geçen vakit toplumsal yaşantılarında gençlerin aktif oluşlarını kesintiye uğratır. Yanı sıra her şeyi kolaylıkla yapabilir olmak gençleri tembelleştirir, sabırsızlaştırır ve üretmektense tüketme eğilimli olmaya teşvik eder. “O neye sahipse, ben de olmalıyım! Çabucak olmalıyım! Mağazaya gitmeme bile gerek yok, internetten sipariş verebilirim! Ya alamazsam, o vakit ben bir hiçim!” üzere kanılar gençlerin zihnini sıklıkla meşgul eder. Bu üzere olumsuz davranış modellerinin içselleştirilmesinin haricinde bir öteki epey kıymetli mümkün olumsuz tesiri, internet zorbalığına maruz kalmak yahut erken yaşta genç için kimi bilgilere erken ulaşmaktır.
Anne babalar, ergenlik çağındaki çocuklarının toplumsal medya kullanımına ne biçimde sınırlama getirmeliler?
İlk olarak gençlerin mahremi olduğu unutulmamalı ve hürmet gösterilmelidir. Bunu hisseden genç gerekli durumlarda sizinle paylaşıma geçecektir zati. Vakit geçirilen mecra yahut takip edilen ünlü ile ilgili tenkitlerde, küçümseyici telaffuzlarda bulunmak yalnızca çocuğunuzu sizden uzaklaştırır, unutmayın. Çocuklarının çağın getirisi olan bu eserler aracılığıyla ziyan görmesini engellemenizin tek yolu gerçek hayata onları bağlayacak huzurlu bağlantılar sürdürüyor olmanızdır. Yoksa yasaklarla önü alınabilinecek bir durum ekseriyetle mümkün olmaz.
