Ergen gelişimi genç insanların büyüdüğü ortamdan bağımsız olarak anlaşılamaz. Kimlik buhranları, nesil farkları ve akran baskısı çağdaş toplumda ergen hayatının özellikleri olabilir; lakin bunların yaygınlığı ömür döngüsünde bir devir olarak bizim toplumumuzun tabiatında olduğundan daha değerlidir (Steinberg, 2007).
Okul (akranları) ve aile, ergenin tüm toplumsal çerçevesini oluşturur ve ergen bu alanlardaki bireylerin gözlerinden, kendini tanımaya çalışır.
Her ne kadar ergenlik mühletince akranları ergenin hayatında başrolde görünseler de aile ile bağlar, konuşulmadan hissedilen duygu ve fikirler bu engebeli yolda ergene benlik hürmetini kazandıranlardır.
Hamilelik ile ergenlik ortasındaki benzerlik
Genel toplum bilgisi ergenliğin güçlü bir süreç olduğu ve ergenlerin anne ve babaları ile berbat ve çatışmalı bir bağları olduğu istikametindedir. Tersine yapılan birçok araştırma ise ergenlik periyodunda geçirilen çetrefilli yılların asıl sebebinin bebeklik prestiji ile ebeveyn tavırları ve aile dinamikleri olduğunu gösterir. Ama elbette, ergenlik mühletince çocuğunuz, sürecin bir gereği olarak bir başkalaşım geçirir.
Aslında bayanların lisanından konuşmak gerekirse ‘ergenlik’ ve ‘hamilelik’ ortasındaki benzerliğe değinmek için şunu söz etmek gerekir: Her ikisi de bir ‘hastalık’ değildir. Hayat döngüsünün bizlere sunduğu, sağlıklı ve olağan yaşamsal bir olgudur.
Göze en çok çarpan ve tahminen de aileleri sıklıkla evhamlandıran ‘başkalaşım’ alanlarından biri ise ‘akran ilişkileri’, yani ergenin arkadaşlıklarıdır.
Daha geçen yıl, en büyük kahramanı siz anne ve/veya babası iken, okul arkadaşlarının ya da en yakın arkadaşın(!) söyledikleri, yaptıkları çok daha değerlidir artık. Kendisini meskende kimsenin anlamadığından yakınır. Konuşma, giysi sıklıkla beğenilen ya da o sıra en yakın olunan arkadaşa nazaran farklılık gösterir. Ve bunun üzere sizi şaşkına çeviren birçok yeni durum…
İşte bu üzere değişiklikler ebeveynleri birinci etapta ürkütür ve değişimin, gençlerin varoluşlarını tamamlayabilmeleri ismine, olağan döngünün bir modülü olduğunun şuuruna varana kadar işlerin berbata gittiğini düşündürür, kendilerini üzmelerine sebep olur.
Akran ilgileri ile ilgili karşılaşılması mümkün durumlar ve birkaç kıymetli bilgi:
- Ergenlik boyunca bireylerin akranları ile geçirdikleri müddette önemli bir artış vardır.
- Ergenler uyanık oldukları vaktin yarısını akranları ile birlikte, %15 aile ve geriye kalan vakti da yanız geçirirler.
- Ergenlik boyunca aile ile geçen vakitte önemli düşüş vardır.
- Ergenlik boyunca daha ‘bağımsız’ olmak isterler. Konuta dönüş saatleri ve hayata yeni giren toplumsal aktiviteler ile ilgili daha fazla müsaade ve hürlük talep ederler.
- Çocukluk yıllarına kıyasla, etkileşimde bulunulan arkadaşlar sıklıkla karşı cinsiyettendir.
- Çocukluk yıllarında oluşan arkadaş kümeleri daha az bireyden oluşurken, ergen kümeleri çok daha kalabalıktır.
- Büyük ve kalabalık kümelerin yanı sıra ‘klik’ olarak tanımlanan az sayıda ve çoklukla hemcins akran kümeleri da mevcuttur.
- Klikler 3 kişi olduğunda çoklukla kızlar ortalarında sorun yaşarlar.
- Kliklerin kimi yeni iştirakçilere açık, kimi ise büsbütün kapalıdır.
- Grup içeriklerinde, kız-erkek alakaları arttıkça yakınlık boyutlarında vakitle değişim olur.
- Anne ve babaların genel inanışının bilakis akranlar, akademik başarıyı olumlu tarafta etkilerler.
- Akran bağlantılarına, ünlülere yönelik ağır hayranlık da eşlik eder. Kimi vakit arkadaşlıklara eşlik eden bu süreç kimi vakit arkadaşlıkların temelini oluşturur.
Ebeveynin ergenlik devrindeki çocuğun arkadaşlarına yaklaşımı nasıl olmalı?
Akran bağlarının değişimine hazır olmak ve ergenlik yıllarında arkadaşının çocuğunuzun hayatındaki ehemmiyetine vakıf olmak anne-baba-çocuk bağınızda çatışma yaşamamanız için kıymetli bir şarttır. Bu yıllarda arkadaş ortamında kabul görmek, sevilmek, tanınmak üzere süreçler gençlerin tüm hayatlarına tesir eder.
Bu hassas bağlantılar kapsamında siz anne ve babalara düşen vazifeler:
- Çocuğunuzun emniyeti için gerekli denetimi sağlamaya çalışın, ancak asla özelini karıştırmayın, gerisinden iş çevirmeyin.
- Gençlerin mahremine hürmet duyun.
- Gizli bildiriler vermeyin. İnanın bu davranım yalnızca karşınızdakinin öfkelenmesine sebep olur. Bir niyetiniz var ise açıkça söyleyin.
- Gencin size anlattıkları kadarı ile yetinin, olaylar ve/veya bireyler hakkında soruşturma yapmayın.
- Sınırlarınızı koruma edin. Lakin ‘hayır’larınızın ve ‘kurallar’ınızın nedenlerini açıklayın. Siz onun uygunluğu için bir karar verdikten ve açıklama yaptıktan sonra tekrar de çatışma yaşasanız dahi içiniz rahat olsun. Siz yanlışsız olanı yaptınız!
- Aşkları ile dalga geçmeyin. İstenmedikçe yorum yapmayın. Fakat ailenizin sorunu haline de getirmeyin.
- Hayranı olduğu müzik kümeleri, oyuncular, vb. şahısları eleştirmeyin, takip ettiği için onu küçümsemeyin. Bu bireyleri teknolojik eserler aracılığıyla takip etmesinden şad değilseniz yasaklar ve tenkit yerine keyifli alternatifler oluşturmayı deneyin.
- Sizin mevcudiyet ve kapsayıcılığınızda bırakın hayatı kendi öğrensin.
