Bronşiyolit, her yaşta saptanabilmekle beraber, 2 yaş altı çocuklarda sık görülen bir alt solunum yolu rahatsızlığı. Koç Üniversitesi Hastanesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Zeynep Seda Uyan bebeklerde bronşiolit nedenleri, belirtileri, tanısı ve tedavisine dair merak edilenleri anlattı. (Bu yazının ardından Bebeklerde ve çocuklarda ateş kaç olmalı? Ateş nasıl düşürülür? makalemizi de okuyabilirsiniz.)
Bebeklerde bronşiolit nedir?
Bebeklerde bronşitten çok, bronşiolit tanımı kullanılır. Bronşiolit, genellikle 2 yaşından küçük çocuklarda görülen, öksürük ve solunum sıkıntısına yol açabilen, akciğerlerdeki küçük hava yollarında tıkanıklığa neden olabilen iltihabi bir durumdur. Hastaların büyük çoğunluğunun ailesinde ya da temas ettiği diğer kişilerde gribal bir enfeksiyon öyküsü bulunur.
Bebeklerde bronşiolit neden olur?
Bronşiolitin etkeni çoğu zaman virüslerdir. En sık etken respiratuar sinsityal virüs (RSV) olmakla birlikte, rinovirüs, adenovirüs gibi diğer virüsler de bronşiolite neden olabilir.
Virüsler genellikle hasta kişilerin konuşmaları ve öksürmeleri sırasında havaya karışıp solunum yoluyla bebeklere bulaşır. Bu virüslerin etkisiyle bronşlar iltihaplandıklarında bronş duvarları şişer, içlerinde salgılar birikir ve havanın akciğerlere girmesi ve çıkması zorlaşır, bu da hırıltıya neden olur.
Erken doğan bebekler, doğuştan kalp veya akciğer sorunu bulunan bebekler, anne sütüyle beslenememiş bebekler ve sigara dumanına maruz kalan bebekler bronşiolite daha yatkın olabilirler. Bebeklerin özellikle bronşiolitin yaygın olarak görüldüğü kış aylarında kreş gibi kalabalık ortamlarda bulunmaları, okula giden kardeşlerinin olması virüslerle karşılaşma ve bronşiolit olma riskini artırabilir.
Bebeklerde bronşiolit belirtileri nelerdir?
Bronşiolit, soğuk algınlığına benzer şekilde, burun akıntısı, hafif öksürük, burun tıkanıklığıyla başlayabilir. Ateş normal ya da hafif yüksek olabilir. Birkaç gün içerisinde öksürük şiddetlenip hırıltı başlayabilir. Bazı hastalarda daha da kötüye gidip solunum sıkıntısı gelişebilir. Solunum sıkıntısı bebeğin beslenmesini engelleyebilir. Bronşiolit, büyük çocuk ve erişkinlerde daha hafif belirtilere yol açarken, bronşiolleri daha dar olan küçük çocuklarda daha ağır seyredebilir.
Bebeklerde bronşiolit tanısı nasıl konulur?
Bronşiolitin tanısı klinik olarak konulur. Özel durumlar dışında bir laboratuvar incelemesi gerekmez. Eğer zatürreden şüphe edilirse, akciğer röntgeni istenebilir. Gerektiğinde hastalığa neden olan virüsün belirlenebilmesi için bebeğin burun veya genzinden alınan salgılarda virüs araştırılabilir.
Bebeklerde bronşiolit nasıl tedavi edilir?
Akut bronşiolitin tedavisi, destekleyici tedavidir. Bronşiolit çoğu zaman ağır olmayan bir hastalıktır, ancak özellikle erken doğan, kalp ve akciğer hastalığı veya beslenme bozukluğu olan bebeklerde hastanede tedaviyi gerektirecek kadar ağır bir tablo görülebilir. Virüslerin etken olduğu bu hastalığın tedavisinde antibiyotiklerin yeri bulunmamaktadır, bu hastalarda gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılmadır. Antibiyotikler bronşiolite eşlik eden zatürre veya orta kulak iltihabı gibi komplikasyonlar mevcutsa, doktor önerisiyle kullanılabilir. Bebeklerin sıvı ve besin alımına dikkat edilmeli, başta anne sütü başta olmak üzere, bol sıvı alımı sağlanmalıdır. Yeterli beslenemediğinde ya da solunum sıkıntısı bulguları ortaya çıktığında hastanede izlenmelidir. Eğer bebeğin ateşi varsa, doktor önerisi doğrultusunda ateş düşürücü kullanılabilir. Çocuğun burnunun açık tutulması önemlidir. Burun salgılarının koyulaşmasına ve burun tıkanıklığına engel olmak için tuzlu sulu burun damlaları kullanılabilir. Öksürük hava yollarının temizlenmesine yardımcı olduğundan, öksürüğü baskılayan ilaçların kullanımı önerilmez.
Bebekleri bronşiolitten koruma yolları neler?
- Bebekleri bronşiyolitten korumak için soğuk algınlığı belirtileri gösteren kişilerden uzak tutmak önemlidir. Soğuk algınlığı geçiren büyükler gerekirse çocuğa maskeyle yaklaşmalıdır.
- Eller sık sık su ve sabunla yıkanmalıdır.
- Evin içerisinde sigara içilmesi engellenmeli, bebekler sigara içilen ortamlarda bulundurulmamalıdır.
- Bebekler kirli, tozlu, havalandırması yetersiz, kapalı ve kalabalık ortamlardan uzak tutulmalıdır.
- Bebeğin bulunduğu ortam iyi havalandırılmalıdır. Bebeğin oyuncakları ve temas ettiği yüzeyler sık sık temizlenmelidir.
Bebeklerde hırıltılı solunum ve öksürük uzayabilir, ama zaman içinde aşamalı olarak azalıp kaybolur. Tekrarlayan bronşioliti olan çocuklar astım, kistik fibrozis, kalp yetmezliği, akciğerlere yabancı cisim kaçması ve bağışıklık sisteminin yetersizliği gibi hastalıklar açısından değerlendirilmelidir.
