Son yapılan araştırmalarda Türkiye’de çocukların hareketsiz oldukları ve abartılı televizyon izledikleri belirlendi. Bir çocuk uyuduğu zaman hiç hareket etmediği zamandan daha fazla enerji harcıyor. Bu yüzden bilgisayar ve televizyon başında oturması uzun saatler geçirmesi engellenmeli. Ona hareketli ve eğlenceli zaman geçirmenin yolları öğretilmeli. Birlikte aktivitelere katılabilir, farklı şeylere ilgisini çekebilirsiniz. Yaşam biçimi değiştirilirse çocuktaki değişim de gerçekleşir. Mutlaka spor yapmasını ve bunu alışkanlık haline getirmesi doğru olur. Aile içinde huzursuzluk yaşayan bir çocuk da mutluluğu yiyeceklerde arayabiliyor. Böyle durumlarda çok fazla tatlı, çikolataya yönelebiliyor ve doğal olarak da kilolarla yüzleşiyorlar.
Bu konuda annelerin yaptığı yanlışlar neler?
Mutlaka şu sebzeyi bu öğünde yiyeceksin diye diretmek ters etki gösterebiliyor. Onların çocuk olduğunu unutmamak gerekiyor. Çocukları sabah kahvaltı yaptırmadan okula göndermemek gerekiyor. Çocuğun kilo durumunun sürekli dile getirilmesi de en büyük yanlışlardan biri.
Hayata kilolu başlayan bir çocuk daha sonraki dönemlerde de kilolu mu olur?
Çocukluktan itibaren aşırı kilolu olan çocuk ilk 18 yaşına kadar ne kadar çok kilo alırsa yağ hücrelerinin sayısı da o kadar artar. 18 yaşına kadar sürekli kilo alan bir çocukta deformasyon oluşur. Şeker hastası olma riski artar. Kilo vücudu yorar. Karaciğer yağlanmasına sebep olabilir. Kolestrolün yüksek olması kiloya bağlanabilir. Yüksek tansiyon problemi yaşanabilir. Kilolu çocuklarda omurgada prablemleri de daha sık görülüyor. Daha az hareket edebildikleri için ev kazalarına maruz kalabiliyorlar. Asıl problemse güven problem… Aşırı kilolu çocuğun sosyal hayatta kendine güvenmesi zor oluyor. Çocuk kilo verdiğinde başarı oranı da artıyor.
Obezite nasıl engellenebilir?
Mutlaka bir diyetisyenden yardım alınmalı. Ayda bir ya da iki defa diyetisyen ile görüşülmek gerekiyor. Et grubu, süt, ekmek, sebze mutlaka düzenli olarak almalı. Kilo verirken çocuğa başarısız gibi davranmamalı. ‘Sadece yarım kilo verebildin’ gibi şeyler asla söylenmemeli. Zaten çocuk kiloyu yavaş vermeli, bu unutulmamalı çünkü boyu uzuyor, kilo ağırlığı, kas gelişimi devam ediyor. Çocuğa bunun sağlık problemi olduğu, düzeltilmesi gerektiği mutlaka anlatılmalı. Bu problemi başarı ya da başarısızlık olarak görmesi engellenmeli.
Çoğu anne “Benim çocuğum sadece biraz toplu” deyip geçse de obezite günümüzde en çok rastlanan kronik hastalıklarından biri! Çocuklarda obezite hakkında merak edilenleri Beslenme ve Diyet Uzmanı Nil Şahin Gürhan’a sorduk.
Obez bebek kime denir? Obezite nasıl anlaşılır?
Alınan enerji harcanan enerjiden fazla ise çocuklar kilo alır. Bu kilolar vücutta depolanır ve vücuttaki yağ dokusu artar. Depolanan yağ dokusu giderek birikir ve kronik bir hastalık olan önce şişmanlığa ve sonrasında da obizeteye yol açar. Obezite olup olmadığı doktor ve diyetisyen tarafından belirlenir. Çocuğun boy kilo endeksleri hesaplanır. Büyüklerde boyun karesi kiloya bölünerek beden kitle indeksi hesaplanır. Çıkan rakamın 25’in üzerinde olması şişmanlığın başladığını, 30 ve üzeri olması obeziteyi işaret eder. Çocukta ise her yaşta cinsiyete bunun değerlendirmesi ayrı ayrı yapılır.
Obezite önlenebilen bir durum mu? Genetik mi?
Çocukta kilo problemi oluştuysa genetik faktörler ve çevresel faktörler bir aradadır. Genetik faktörleri değiştirme şansımız yok. Ama çevresel faktörleri değiştirebiliriz. Okul hayatını, beslenme şeklini, evdeki ruh halinş ve alışkanlıklarını bir bütün olarak değiştirmemiz gerekebilir. Ama bunu aniden yapamayız. Çocuk kilolu diye ‘Sen kilolusun hadi şu diyeti yap, bu diyeti yap’ demek çok yanlış bir davranış. Böyle yöntemler sonuç vermez.
Çocuğa düzenli beslenmeyi nasıl öğretebiliriz?
Eğer çocuk kilolu ise, doktor da sizi bu konuda uyarıyorsa bu durumda öncelikle aile bireylerinin kendi beslenmelerini düzeltmesi gerekiyor. Yani ‘önce kendi maskesinizi takın, sonra etrafınızdakilere yardım edin.’ Annenin düzenli beslenmeyi öğrenmesi çocuğun da ondan görüp bu düzeni benimsemesi gerekiyor. Mesela çocuk tatlı ihtiyacını doğal meyvelerle karşılamalı, tatlı börek çörekler yerine tost yemeli. Tabii çocuk arkadaşlarıyla birlikte olduğunda arada bir fast food da yiyebilir. Yüzde 70-80 doğru beslendiği zaman yüzde 20’yi tolere edebilir. Yüzde 100 doğru beslenmeyi büyükler bile başaramıyor ama doğruların çoğunlukta olması sağlanmalı.
