Bir kişinin kendini erkeklik ya da dişilikle özdeşleştirmesi olarak tanımlanan cinsel kimlik, çocukluk periyodunda oluşmaya başlıyor. Kişiliğin de geliştiği 0-6 yaş periyodun son derece kritik olduğunu anlatan Klinik Psikolog Kayıhan Aba, bilhassa 3-6 yaş ortasında kız çocukların babaya, erkek çocukların anneye yakın olmak istediğini hatırlatarak, ebeveynlerin çocuğa karşı olumlu davranışlar sergilenmesi, sevgi ve yakınlık gösterilmesi gerektiğinin altını çiziyor.
Cinsellik, Dünya Cinsel Sıhhat Birliği’nin Cinsel Haklar Bildirgesi’ne göre tüm bireylerin kişiliğinin ayrılmaz bir kesimi. Cinsellik gelişimi aşk, şefkat, zevk, duygusal söz, mahremiyet, temas üzere temel insan gereksinimlerinin doyurulmasına bağlı. Kişiliğin ayrılmaz bir kesimi olan cinselliğin insanın doğumundan itibaren başlayan bir gelişim serüveni içerisinde olduğunu söyleyen Klinik Psikolog Kayıhan Aba, kimlik ve cinsel kimlik kavramlarını ise şöyle açıklıyor: “Kimliği bir insanın kim olduğu ve onun kişiliğine ait özellikler olarak tanımlayabiliriz. Cinsel kimlik ise bir kişinin kendini erkeklik yahut dişilikle özdeşleştirmesidir.
Kişinin vücudunu, fikir ve davranışlarını hangi cinsiyet ile algıladığı, kendini ruhsal olarak ne kadar erkeksi yahut kadınsı gördüğüyle kıymetlendirilir. Cinsel gelişime ışık tutan bilim adamlarından Freud’a nazaran cinsel kimlik hissinin oluşumunda 0-6 yaş devri değerlidir. Psikoseksüel gelişim süreci olarak bilinen bu devir kısaca oral, anal ve fallik periyot olarak tanımlanır. Cinsel kimliğin ve ayrıyeten kişiliğin gelişiminde kritik bir periyottur.”
Çocuklarda oral ve anal dönemler
Klinik Psikolog Kayıhan Aba, doğumdan 1,5 yaşına kadar olan sürecin oral periyot olarak tanımlandığını söylüyor. Bu periyotta ağzız haz bölgesi; emme, ısırma ve çiğneme üzere davranışlar ise haz oluşturan davranışlar. Bu nedenle bebekler ellerine aldıkları her şeyi ağızlarına götürüyor. Emme yoluyla sağlanan bu haz, bir yetişkinin cinsel doygunluk sonucu duyduğu rahatlamaya benzeri olduğu belirtiliyor. Aba bu durum için, “Bu yalnızca fizyolojik bir yansıdır ve cinsel fikirden büsbütün arınmıştır” açıklamasını yapıyor.
1,5-3 yaş ortası süreç ise anal periyot olarak tanımlanıyor. Bu periyotta haz bölgesi anüs kaslarıdır. Haz oluşturan davranışlar anüsle ilgili davranışlardır. Çocuk dışkısını tutmaktan ve bırakmaktan zevk alır. Hem kendi vücudunu hem etrafını denetim etmeye başlamıştır.
1,5-3 yaş ortasında tuvalet eğitimi cezalandırıcı olmamalı
Bu periyotta verilen 3-6 yaş ortasında kız çocukları babayı, erkek çocukları anneyi paylaşmak istemez
3-6 yaş ortasının fallik devir olarak isimlendirildiği söyleyen Aba, bu devirde çocuktaki değişimleri ise Uzman Klinik Psikolog Kayıhan Aba şöyle anlatıyor:
“Çocuk bu devirde, cinsel organların haz bölgesi olduğunu fark eder ve cinsel organlarıyla oynamaktan zevk alır. Bu süreçte kız çocuklar babaya karşı yakınlık duyarak, babayı anne ile paylaşmak istemez.
Kız çocuk annesi ile özdeşim kurarak kendi cinsiyeti ile ilgili davranışları model alır. Bu duruma kızlarda Elektra Karmaşası (Elektra Kompleksi) adı verilir. Cinsel kimlik gelişiminin olağan bir sürecidir.
Erkek çocuk anneye yakınlık duyar ve baba ile paylaşmak istemez. Bu duruma Oedipus Karmaşası (Oedipus Kompleksi) adı verilir. Çocuk babasıyla özdeşim kurar, erkek cinsine ait davranışları model alır ve babanın yerine geçmeye çalışır.
Kız ve erkek çocuklar tıpkı cinsten ebeveyne karşı düşmanca hisler besleyebilir.”
Kız çocuk anneyi, erkek çocuk babayı kıskanabilir
3-6 yaş ortasındaki devirde çocukların karşı cinsten olan ebeveyne karşı daha fazla yakınlık duymaya başladığını anlatan Klinik Psikolog Kayıhan Aba, çocuğun toplumsal rol gereği kendine bir partner edinme gereksinimi olduğunu söylerken, bu teşebbüslerinin yalnızca çocukça olduğu unutulmaması gerektiğini de hatırlatıyor.
Çocuğun bu periyotta ebeveynlerin model alarak cinsiyeti ile ilgili rolleri öğrenmeye başladığını belirten Klinik Psikolog Kayıhan Aba, “Kız çocuk babaya, erkek çocuk ise anneye sevgi gösterisinde bulunmak, ona yakınlaşmak isteyebilir. Çocuklar babayı anneden yahut anneyi babadan kıskanarak onun yerine geçmek isteyebilir ve cinsiyeti ile ilgili roller kazanmaya başlar. Bu periyotta bir rekabet halindedirler. Muhtaçlık duyulan ilgiyi ve sevgiyi kazanmak için kendi özdeşim kurdukları rollere benzeme ve öğrenme gayretidir. Uygun özdeşim örneklerinin bulunuşu cinsel kimliğin gelişmesinde değerli bir etkendir” diyor.
Çocuğun merak duygusu gerçek bilgilerle beslenmeli
Aba, bu devirde ebeveynlerin çocuğa karşı olumlu davranışlar sergilenmesi, sevgi ve yakınlık gösterilmesi ve gereksinimlerini giderilmesi gerektiğinin altını çiziyor. Yakınlık kurma, bütünleşme ve aidiyet üzere temel insani gereksinimlerin birinci temelinin bu evrede atıldığını anlatan Klinik Psikolog Kayıhan Aba, şunları söylüyor:
“Yetişkinlik devrinde sevgi ve yakınlık kurma, bağlanma üzere ruhsal dinamiklerin kökeni bu noktadır. Tıpkı biçimde çocukların yetişkinlik devrine geldiklerinde sevebilmeleri için bu periyotta sevilmiş olmaları gereklidir. Bu periyottaki merak duygusu, cinsel gelişim evrelerinin ortasında bir geçiş niteliği taşımaktadır. Anlamak keşfetmek ve zihnindeki meçhullüğü gidermek ismine çocuklar cinselliğe yönelik soru sorma gereksinimi hisseder.
Merak hissinin yanlışsız bilgilerle beslenmesi gerekli ve yasaklayıcı, suçlayıcı haller ve tutarsız karşılıklardan kaçınılmalıdır. Bu periyotta çocuklara cinsel organların başka organlar üzere bedenimizin bir kesimi olduğu anlatılmalıdır. Çocuğun yaşadığı çatışmaları çözmesi ismine merak hissinin yanlışsız yönlendirilmesi, keşfetme dileğine ket vurulmaması gereklidir. Yeniden bu süreçte çocuklar evcilik, doktorculuk üzere cinsel oyunlarla cinsel meraklarını giderebilir.
İlgili haberimiz:
