Havale nöbeti, özellikle ilk bebeklik döneminde karşılaşılan, ateşli veya ateşsiz bilinç kaybıyla oluşan kasılma halidir. Daha çok 0-6 yaş arası dönemde, yüz çocuktan 3-4’ünde havale görülebilir. Genetik yatkınlık da ihtimali artırır, ailesinde böyle bir geçmiş olan çocuğun havale geçirme olasılığı daha da yüksektir.
Havale belirtileri nelerdir?
İlk olarak ateş yükselir, genellikle çocuğun ateşi 38 dereceyi geçince tehlike çanları çalmaya başlar. Yüksek ateşle birlikte gözler belli bir noktaya dikilir. Çocuğun bedeninde kasılmalar görülür, vücudunu titreme alır. Bazı durumlarda çocuk idrarını salabilir. Dişler kenetlenir, ağızdan salya-köpük gelebilir. Çocuk vücudunun kontrolünü kaybeder.
Havale ateş derecesi nedir?
Her çocuğun ateşe direnci farklı, bedenler 38 dereceye dayanamazken bazı bedenlere 40 derece bile dayanılabilir bir derece olabilir. Alt sınır 38-38.5 derecedir. Vücut ateşi 37.3 dereceden sonra hızla yükseliyorsa havale tehlikesi yaklaşmakta. Özellikle ateşe duyarlı ve ailesel yatkınlığı olan çocuklarda ateşin 38 derecenin üstüne çıkmasıyla havale kaçınılmaz. Çocuğunuz bu özellikler sahipse hemen harekete geçin. İlk olarak yapmanız gereken çocuğun, bebeğin ateşini düşürmeye çalışmak. Ateşi düşürmek için ne soğuk ne sıcak ılık bir duş aldırmanız lazım. Ayrıca çocuğun üzerini ince giydirmelisiniz, eğer ateş düşmüyorsa belli aralıklarla kıyafetlerini çıkarabilirsiniz. Yine de düşmediyse ateş düşürücü şuruplar verebilirsiniz.
Çocuğun havale geçirdiği nasıl anlaşılır?
Çocuğun ateşlenmesine neden olacak bir rahatsızlığı varsa gözümüz her zaman onun üzerinde olmalı. Havalenin beyinde hasar bırakma ihtimali olduğundan size düşen dikkati göstermelisiniz. En çok karşılaşılan havale nedeni, özellikle kış aylarında, soğuk algınlığı ve grip gibi hastalıklara bağlı ateş yükselmeleri. Bazen de menenjit, sara gibi daha ciddi hastalıklar havaleye neden olabiliyor. Küçük çocuğu olan anne-babaysanız çocuğun ateşi konusunda teyakkuzda olmalısınız. Bebeğin, çocuğun ateşi aniden yükseldiyse, titreme ve kasılmaları varsa, dişleri kenetlenmişse korkmaya başlamalısınız. Tüm bunlara ek olarak çocuğunuzda kendinden geçmişlik, dalgınlık ve uyku hali varsa anlayın ki havale geçiriyor.
Havale durumunda yapılması gerekenler?
Yüksek ateşi bir türlü düşüremediyseniz, çocuğunuzun havale geçirdiğinden şüpheleniyorsanız, ilk yapmanız gereken şey sakin olmak. Eğer siz de telaşlanırsanız çocuğun ihtiyaçlarına cevap vermekte zorlanırsınız. Çocuk bilincini kaybettiyse kendine ve çevresine zarar verme ihtimali olabilir. Tehlikeli nesneleri etrafından alarak buna engel olabilirsiniz. Bir anlığına dahi çocuğun yalnız bırakılmaması gerekir. Bu gibi durumlarda çok sık karşılaşılan solunum problemine karşı önlem almalısınız. Özellikle dilin arkaya kaçma ihtimalini göz önünde bulundurarak çocuğu sizin kontrolünüzde uygun pozisyonda yatırmalısınız. Dizinizin üzerine veya bir yastık desteğiyle ağzı aşağıya gelecek şekilde yatırırsanız dilin geriye kaçmasını önlemiş olursunuz. Ayrıca ağzından gelen salya ve tükürük de solunum yolunu tıkayabilir, buna da dikkat etmelisiniz. Doğru pozisyonda yatırdığınızdan eminseniz giysilerini gevşeterek rahatlamasını sağlayın. Bedeninin kontrolünü kaybettiği için farklı hareketler yapabilir, kesinlikle engel olmaya çalışmayın. Çünkü vücudunun kontrolü kendinde olmadığından istem dışı hareketler yapıyor. Kilitlenen dişleri ve çenesini zorla açmaya çalışmayın, istemeden de olsa ona zarar verebilirsiniz. Sakın ve sakın kalp masajı ve suni solunum yapmaya çalışmayın, buna ihtiyacı yok zaten. Ve unutmayın!!! Uzun süre devam eden bir durum değildir. Nöbet 3-5 dakikadan fazla sürmüşse doktorunuza başvurun. Aksi halde kısa süreli havalelerde çocuk kendini toparlayacaktır. Yine de anne babaların aklında soru işareti kalabilir. İçiniz rahat etsin istiyorsanız çocuk nöroluğundan destek alabilirsiniz.
Ateşsiz havale olur mu?
Evet ateşsiz havale de olur maalesef. Bu havale türünün belirtileri de, yüksek ateş dışında, ateşli havaleye benzer. Çocuğunuzun dış ateşi yoktur ama halsizlik, dalgınlık ve titreme gibi belirtiler ortaya çıkar. Dış ateşi yüksek olmasa da iç ateşi yükselmiş olabilir. Çocukların, bebeklerin ateşini sadece elinizle değil de özellikle kulak içi gibi hassas yerlerden vücut ateşini tespit eden ateş ölçerler yardımıyla ölçmeniz en doğrusu. Ateşin doğru tespit edilmesi ateşsiz havaleyi önlemenizde yardımcı olabilir. İç ateşi düşürmek için de ılık bir duş, ince giydirme ve ateş düşürücü ilaç vermek gibi yöntemlere başvurabilirsiniz. Havale esnasında solunum yolunun dil veya tükürükle kapanmamasına dikkat edilmeli. Ateşsiz havale uzun sürdüyse ve tekrar ediyorsa, enfeksiyondan kaynaklanan bir rahatsızlık değilse, epilepsiden şüphelenilir.
