Aşı tıp tarihinin insanlığa kazandırdığı en önemli gelişme. Bugün şüphesiz hepimiz aşının önemini bir kez daha anladığımız bir dönemden geçiyoruz. Aşılar sayesinde ciddi hasarlara ve ölümlere neden olan bulaşıcı hastalıklar ortadan kalkıyor. Son yıllarda menenjit hastalığı da artık menenjit aşısı sayesinde ölümcül bir hastalık olarak insanlığı tehdit etmekten çıkıyor. Menenjit hastalığına çeşitli bakteriler, virüsler ve parazitler neden olabiliyor. Bunların içinde en tehlikelisi menenjit hastalıklarının %90’ına neden olan bakteriler. Bu bakterilerin iki tanesine karşı koruma sağlayan menenjit aşısı türü devlet eliyle ülkemizde zorunlu olarak uygulanmakta. Ancak meningokok bakterilerinin neden olduğu menenjite karşı geliştirilen menenjit aşısı türü ülkemizde son yıllarda uygulanmaya başladı. Menenjit hastalığını ve uygulanan menenjit aşısı türlerini yakından inceleyelim.
Menenjit Hastalığı Nedir?
Menenjit hastalığı beyni ve omuriliği saran zarın iltihaplanmasıyla oluşan enfeksiyon. Menenjite virüs, bakteri, parazit, mantar gibi mikroorganizmalar neden oluyor. Bu mikroorganizmalar ağız, burun veya kulak yoluyla vücuda girip beyine ulaşıyor. Menenjite en çok neden olan bakteriler meningokok, hemofilus influenza, pnömokok. Ülkemizde meningokoka bağlı menenjit vakaları bütün menenjit vakalarının %60’ı kadar. Menenjit en çok 0-5 yaş arası çocuklarda görülüyor. 0-5 arasında da en büyük risk grubu 0-2 yaş. Kritik ve tehlikeli aralıksa 0-6 ay aralığı. Sinir sistemini etkilediği için tıbbi müdahale gerektiren tehlikeli bir hastalık. Bu hastalık 12 saat gibi çok hızlı bir sürede ölümle sonuçlanabiliyor. Kurtulan hastalarınsa %33’ünde kalıcı hasar bırakabiliyor. Bu korkunç hastalığa karşı bebeğinizin en önemli kalkanıysa menenjit aşısı.
Menenjit Hastalığının Belirtileri ve Sonuçları
Menenjit hastalığının ilk belirtileri son derece karakteristik. Bunlar yüksek ateş, burun akıntısı, huzursuzluk, iştahsızlık, anne sütü emmeme, inleme şeklinde tiz seste ağlama, bebeğin başında bulunan bıngıldağın dokunulduğunda şiş ve gergin olması, tende lekeli ve soluk bir görünüm, başın arkaya doğru bükülmesi, göbekten yukarıya kalkık olması şeklinde sıralanabilir. Menenjit 12 saatin sonunda birden ağırlaşıyor ve deride kanlı döküntüler başlıyor. Enfeksiyon tüm sinir sistemini sarıyor. Hastalığın hızlı seyretmesi hastanın ölümüne neden oluyor. Hastalığı atlatanların %33’ünde öğrenme güçlüğü, konuşma ve davranış bozuklukları, hayat boyu devam eden havaleler, kanamalı deri döküntüsü sonucunda uzuv kaybı gibi sonuçları olabiliyor. Bu sonuçlardan bebeğinizi sakınmak istiyorsanız menenjit aşısı ihmal etmemeniz gereken bir sağlık önlemi.
Menenjit Aşısı
Ülkemizde hemofilus influenza ve pnömokok için zorunlu karma aşı kapsamında menenjit aşısı uygulaması var. Bu aşılar bebeklik çağında 2, 4 ve 6. ayda uygulanan, 1 yaş sonrasında tekrar yapılan aşılar. Bu aşılar sayesinde bu iki bakterinin neden olduğu menenjit hastalığı giderek azaldı. Diğer yandan menenjite neden olan meningokoklar ülkemizde menenjitlerin %60’ını oluşturuyor. Meningokoklar zaman zaman dünyada da salgınlara neden oluyor. Ancak son yıllarda dünyada ve ülkemizde yeni uygulanmaya başlayan meningokok menenjit aşısı çalışmalarıyla bu hastalık da artık tarihe karışmaya hazırlanıyor. Bu hastalığa karşı iki tür meningokok menenjit aşısı var. İlki 2005 yılında ABD’de ülkemizde ise 2013 yılında ilk kez uygulanan 4 tip dediğimiz A, C, Y, W, X aşıları. Bu aşı tipleri ülkelere göre farklılık gösteriyor. Örneğin X tipi ülkemizde görülmediği için aşısı yapılmıyor. Bu yüzden A, C, Y, W dört tip deniyor. Bugüne kadar dünyada 90 milyon doz kullanılmış bu aşı sayesinde meningokoka bağlı ölümlerin büyük çoğunluğunun azaldığı biliniyor.
Meningokoka karşı ikinci hazırlanan aşı bugün Tip B aşısı. Tip B aşısı ülkemizde Kasım 2019 tarihinde uygulanmaya başladı. 2013 yılında bulunan ve İngiltere ve Avusturya gibi Avrupa ülkelerinin zorunlu aşı takvimine giren bu aşı 2. aydan itibaren bebeklere uygulanabiliyor. Dünyada toplam 41 ülkede ruhsatlı satılıyor ve toplam 20 milyon doz uygulanmış durumda. Ülkemizde meningokok menenjit aşıları çocukların zorunlu aşı takviminde yer almıyor ve ücrete tabii tutuluyor. Bu aşılar sadece hacı adaylarına, laboratuvar çalışanlarına, kışladaki askerlere, özel sağlık sıkıntısı olan kişilere ücretsiz yapılıyor. Bebeğinize hekim tavsiyesi ve gözetimi çerçevesinde meningokok menenjit aşısı yaptırmanız önem taşıyor.
Menenjit Aşısı Mutlaka Yapılmalı
Menenjit hastalığı hava yoluyla bulaşan son derece tehlikeli bir hastalık. En büyük risk grubu 0-5 yaş arası çocuklar. Bağışıklığı gelişmemiş 0-6 ay arasındaki bebeklerin ölümüne ve sakat kalmasına neden oluyor. Bu hastalığa yakalananların %10’nu ölüyor ve %33’ü engelli olarak yaşamını sürdürmek zorunda kalıyor. Çocuk hastalığa ne kadar küçük yakalanırsa hasar da o kadar ağır oluyor. Bu hastalıktan korunmanın tek yolu aşı. Menenjit aşılarına neden olan bakterilerinin ikisi zorunlu ve karma aşı takviminde bulunuyor. Ancak meningokoka bağlı menenjit aşıları ülkemizde yeni aşılar. Dünyada yaygın olarak yapılsa da ülkemizde zorunlu aşı takviminde bulunmuyor. Bu aşıların mutlaka yapılması gerekiyor. Özellikle bizim gibi nüfus hareketinin fazla olduğu ülkelerde bu aşı daha kritik hale geliyor. Menenjit aşıları menenjitten %95 oranında korunma sağlıyor.
Menenjit aşısının ne denli önemli olduğunu ve menenjit salgınının ne denli ölümcül olabileceğini insanlık tarihte deneyimledi. Örneğin menenjit aşısı altyapısının yetersiz olduğu Sudan, Çad, Nijer, Mali, Senegal ve Gana gibi Orta ve Batı Afrika ülkelerinde sık sık ölümcül menenjit salgınları oluyor. 1996-97’deki menenjit salgınında çoğunluğu çocuklardan oluşan 250 bin kişinin menenjit salgınına yakalandığı ve 25 bin kişinin öldüğü kayıtlara geçmiş. Hayatta kalabilenlerin de önemli bir kısmı kalıcı hasarlarla yaşamını sürdürmek zorunda kalmış. Demek ki hem bebeğimizin sağlığı hem kamu sağlığı için aşıları ihmal etmemek büyük önem taşıyor.
