Bayanlarda âdet döngüsünün dışında ortaya çıkan her türlü kanamanın olağan dışı kabul edilerek ciddiye alınması gerekiyor. Lakin fizyolojik olarak menopoza giren bir bayanda bu kanamalar kansere işaret edebileceği için ehemmiyeti daha da artıyor.
Acıbadem Taksim Hastanesi Bayan Hastalıkları, Doğum ve Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. İlkkan Dünder, menopoz periyodunda az ya da çok, uzun ya da kısa, kırmızı ya da kahverengi vajinal kanama nasıl olursa olsun kesinlikle en kıza müddette tabibe başvurmak gerektiğine dikkat çekiyor.
Menopoz her bayan için özel bir süreç. Hem ruhsal hem de fizyolojik olarak etkilendikleri bu devir hakkında detaylı bilgi sahibi olunması muhtemel risklere karşı hazırlıklı olmak manasına da geliyor.
Menopoz zamanı
Gelişmiş ülkelerde ortalama menopoz yaşı 49-50 iken Türkiye’de bayanlar ortalama 47-49 yaş ortasında menopoza giriyor. Uzmanlara nazaran son âdetin akabinde 6 ay boyunca hiç kanama yaşanmaması durumunda menopoza girilmiş kabul ediliyor.
Menopoz sonrası kanamalar olağan görülmüyor
Menopoz sürecinden sonraki kanamalar ise patolojik olarak bedellendiriliyor ve kesinlikle altta yatan neden aranıyor. Bu kanamaların günü, mühleti ve ölçüsü da çok değer taşıyor. Bayan Hastalıkları, Doğum ve Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. İlkkan Dünder, bayanların bilhassa bu periyot içindeki kanamalarda hala menopoza girmediklerini düşünerek önemsemeyebildiğini söylüyor. Bununla birlikte, örneğin 49 yaşında bir bayan iki ay âdet görmeyip takip eden ayda kanama yaşarsa bu zati menopoz değil, perimenopoz olarak kabul ediliyor.
Menopoz sonrası kanamanın altında yeterli ya da makus huylu tümör yatıyor olabilir!
6 aylık kanamasız bir devirden sonra oluşan patolojik kanamalar yeterli huylu ya da makûs huylu nedenlerden kaynaklanabiliyor.
İyi huylu nedenlerden doğan kanamalar iki nedenle oluşabiliyor:
1. Dışarıdan alınan hormon ve gibisi ilaçlara bağlı kanamalar
2. Düzgün huylu hastalıklardan olan kanamalar.
Menopoz periyodunda hormon yahut ilaçlara bağlı kanama nedenleri
Prof. Dr. İlkkan Dünder, menopoz devrinde kanamaya neden olan hastalıkları şöyle sıralıyor: “Vajen dediğimiz haznenin içindeki yeterli huylu bir polip ya da vajen kanseri, rahim ağzında gelişen yara ya da kanser, rahim kanalında gelişebilecek rastgele bir düzgün huylu yahut gelecekte berbata dönüşebilecek tümörler, yumurtalıkta gelişmiş olan östrojen üreten uygun huylu bir tümör olabileceği üzere yumurtalık kanserine kadar giden geniş bir yelpazedeki yumurtalık tümörleri de kanamaya neden olabiliyor. Bunun dışında genel sistemik hastalıklara bağlı olarak da az de olsa kanamalar yaşanabiliyor. Ayrıyeten menopozun ileri devirlerinde dokuların atrofisine bağlı yeterli huylu kanamalarda olabilmektedir.”
Kanama olduğu anda tabibe başvurulmalı
Şayet bir bayan dışarıdan menopozdaki şikayetlerini gidermek için östorojen (hormon tedavisi) ilaçları kullanmamasına rağmen, kanaması varsa altında farklı nedenler aranıyor. Bu nedenle kanama olduğu anda kesinlikle tabibe gidilmesi gerekiyor. Başvuran bayanlarda sorunun tespitinde genel muayenenin yanı sıra transvajinal ultrasonografiden de yararlanılıyor.
Transvavinal ultrasonografide rahim içi dokusunun kalınlığı kıymet taşıyor. Östrojen kullanan bir bayandan rahim içi kalınlığı aşikâr bir düzeye kadar kabul edilebiliyor. Bu nedenle hiçbir ilaç kullanmayan bayanlarda 5mm’ye kadar doku kalınlığı olağan kabul edilip takip edilirken, 8 mm ve üzerindeki kalınlaşmalarda kesinlikle rahim içi biyopsisi yapılması gerekiyor.
Diyabet hastaları, obez şahıslar, daha evvel hiç doğum yapmamış ya da emzirmemiş bayanlarda rahim içi kanseri riski daha fazla oluyor. Bu nedenle riskli kümedeki bayanlarda kanama daha fazla görülüyor.
Ne vakit biyopsi yapılmalı?
İlaç kullanılmadığı halde, ortaya çıkan kanamalarda ölçü ve müddetten bağımsız olarak, rahim içi kalınlığının boyutuna bakmadan biyopsi yapmak gerektiğini söyleyen Kadın Hastalıkları, Doğum ve Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. İlkkan Dünder, “Kadının menopoza girdiği günden itibaren hayatının sonuna kadar ortaya çıkan tüm kanamalarda; dışarıdan alınmış ilaçlara bağlı değilse yaklaşık yüzde 95’i âlâ nedenli kanamalar olmasına rağmen, yüzde 5’i kanser kaynaklı olabiliyor. Bunun ülkü ayıracı ise biyopsi ile konulabiliyor. Biyopsi çok kısa süren ve korkulmaması gereken kolay bir süreç. Lakin menopoz devrindeki bayanlarda rahim küçüldüğü ve kanallar daraldığı için biyopsi süreci ağrılı olabiliyor, bu nedenle biyopsinin anestezi altında yapılması tercih ediliyor.”
Kanamanın müddeti yahut ölçüsü belirleyici değil
Jinekolojik kanserli hastalarda vajinal kanama çoklukla en erken evrelerde gerçekleşiyor. Bu nedenle menopoz devrinde az ya da çok, uzun ya da kısa, kırmızı ya da kahverengi kanama nasıl olursa olsun kesinlikle en kısa müddette tabibe başvurulması gerekiyor.
