Bunları sakın yapmayın!
• Aşırı ilgisiz tavırlar, çocuğun yok sayılması, yanında konuşma pratiği yapılmaması çocuğun dil öğrenmesine engel olur.
• Çocuğun ebeveynlerinden biri yabancı dil, diğeri Türkçe konuşuyorsa doğru zamanda geçişler yapılması önemli. Bu da konuşmada aksamalara neden olabilir.
• Çocuğun her istediği hemen yapılıyorsa, aile daha konuşmadan isteklerini karşılıyorsa da sorunlar yaşanabilir.
• Bazen de geç konuşma genetik kaynaklı olabilir. Genellikle baba tarafından geçer. Yani ailede geç konuşan varsa, bebek de geç konuşabilir. Ancak konuşamamayı genetik sebeplere bağlamak her zaman doğru olmaz. Konuşma bozukluğunun esas sebebinin erken tespit edilmesi ve tedavi edilmesi önemlidir.
Ne zaman doktora gitmeli?
Çocuklar dil gelişimlerini yaşamın ilk üç yılı içinde büyük ölçüde tamamlar. Eğer çocuk üç yaşındayken konuştuklarının yüzde 50’si aile dışı bireylerce anlaşılmıyorsa, en az üç sözcükten oluşan cümleler kuramıyorsa, geçmişte olan olaylar hakkında konuşamıyorsa, basit sorulara yanıt veremiyor, iki aşamalı basit komutları yerine getiremiyorsa bir sorun söz konusudur. Böyle bir durumda mutlaka uzmana başvurmak gerekir.
Konuşmaya başladığı dönemde bunları yapın!
Prof. Dr. Bilsen Sirmen, konuşmaya yeni yeni başlayan çocuklarla ilgilenmek gerektiğini söylüyor. “Kız ya da erkek fark etmeden, konuşmaya başlayan çocuğun kelimeler kurmaya başladığı dönemde bakışlar ve davranışlar ile onu can kulağıyla dinlemeli, onunla bol bol konuşmalı, ona övgü dolu sözcükler söyleyerek onunla ilgilenmelisiniz. Söylediği kelimelerden dolayı ona hediyeler verebilir, ödüllendirebilirsiniz. Sözcükleri bitinceye kadar mutlaka dinlemeli, susturmamalı, sabırla ilgilenmeli; ayrıca ona yeni kelimeler öğretmeye çalışmalısınız. Bu davranış modeli çocukta özgüveni de tetikler. Doğru stratejiler ve ilgi ile kız ya da erkek bütün çocuklar öğrenmeye ve gelişmeye açık olurlar.”
Çevremizde çok sık rastlıyoruz; aynı yaştaki bir çocuk cümle kurmaya geçmişken diğerinin ne dediği anlaşılmayabiliyor. Sonra da, ‘Babası da geç konuşmuştu zaten’ ile olay ‘sorun yok!’ boyutuna geliyor. Gerçekten pek çok durumda sorun sadece tembellik ve genetik özelliklerden kaynaklanabiliyor, fakat kimi zaman da bir konuşma bozukluğu söz konusu olabiliyor. Konuşma bozukluğu tedavi edilmesi gereken bir durum olduğu için, çocuğunuzun konuşmasında bir sorun seziyorsanız, bir uzmana başvurmanızda fayda var. Biz sizin için erken davranıp, Prof Dr. Bilsen Sirmen’e konuyla ilgili tüm merak ettiklerimizi sorduk.
Çocuk ne zaman konuşmalı?
Bebekler dil gelişimi ve öğrenimine donanımlı olarak doğar. Dünyaya geldikleri andan itibaren de insan sesini, insan sesleri içerisinde de annelerinin seslerini ayırt edebilirler. Doğumdan üçüncü aya kadar bebekler, mutlu olduğu zaman sesler çıkartır, tanıdık kişileri gördükleri zaman gülümser, farklı ihtiyaçları için farklı şekilde ağlarlar. Prof Dr. Bilsen Sirmen, bebeklerin konuşma dönemlerini şöyle sıralıyor:
• 4-6 aylar arasında p, b, m fonemlerini kullanarak konuşmaya benzer şekilde sesler çıkarır, ma-ma, da-da der, heyecanlı ve mutlu olduklarını ses çıkartarak ifade ederler.
• Yedi ay ve bir yaş arası dönemde artık hem kısa hem de uzun sesleri çıkarır, dikkat çekmek için konuşur veya ağlama dışı sesler çıkarır ve değişik konuşma seslerini taklit ederler. Net olmasa da 1-2 kelime söyleyebilirler.
• 1-2 yaş arası artık her yeni ay daha fazla kelime söyler, 1-2 kelimeli sorular sorabilir ve iki kelimelik cümleler kurarlar. ‘Topu tut’, ‘Anne nerede?’ gibi basit komutları ve soruları anlarlar. Nesnenin ismi söylendiği zaman kitaptan resim gösterirler, çünkü bu dönemde anlam farlılıklarını algılamaya başlarlar. Her nesne için bir kelimeleri vardır. Konuşmak veya soru sormak için 2-3 kelimelik cümleler kullanırlar. Tanıdık kişiler tarafından konuşmalarının çoğu anlaşılır haldedir.
