Çocuk – Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, pandemi ile bilrikte çocuk Pudra.com için çocuklarda bağlantı kopukluğunun yol açtığı sıkıntılar ve telafi yollarını anlattı.
Çocuklar, günümüzde daha yalnız. Bunu anlamak ebeveynleri için daha güç olabiliyor, zira kendileri geçmişte büyük çoğunlukla kendi ebeveynleri ya da büyükanneleri ile kalabalık aile ortamında büyüdü. Günümüz çocuklarının ebeveynleri daha ağır çalışıyor ve birçok aile çekirdek aile olarak yaşıyor. Sağlam mahalleler ve sokakta oynamalar da eskisi kadar kalmayınca çocuklar mesken içinde daha fazla yalnızlaştı. Son bir yıldır pandemi de çocuk ve gençlerin yaşadığı yalnızlığın boyutlarını arttırdı.
Çocuklar konutun içinde yalnızlaştı
Pandemi ile bir arada sokağa çıkma yasağı, karantina gibisi uygulamalar, okulların ve aktiflik merkezlerinin kapanması çocukların akranlarını daha az görmelerine, daha fazla konutta vakit geçirmelerine yol açtı. Okula isteksiz giden çocuklar bile biran evvel okulların açılmasını bekler oldu. Okulların yalnızca bir eğitim yuvası değil çocuklar için en değerli toplumsallaşma ortamı olduğu gerçeği bir kez daha ortaya çıktı.
Pandemi devrinde imajlı görüşmeler en inançlı irtibat yolu oldu. Daha az toplumsallaşma imkanı bulan ve mesken ortamında daha fazla vakit geçiren küme elbet ki teknolojiyi bir toplumsallaşma aracı olarak kullanamayan 0-6 yaş kümesi yani okul öncesi periyodu çocukları oldu. Bu periyotta bilhassa büyük yaş kümesi yani ergenlik periyodundaki çocuklar, teknolojiyi çeşitli gayeler uğruna kullanmaya daha yatkın oldukları için gerek telefonları gerek toplumsal medya, internet oyunları, sohbet odaları vasıtasıyla akranları ile bağlantılarını farklı bir biçimde olsa da devam ettirebildi.
Ergenlikte arkadaşlarının söyledikleri öne çıkıyor
Çocuk büyüdükçe hayatında anne ve öbür ebeveynler ile geçirilen vakit azalır, akranları ile geçirilen vakit gitgide artmaya başlar. Bir nevi bir yer değişim gerçekleşir lakin bir öbür kişi ile irtibat halinde olma muhtaçlığı azalmaz. O denli ki ergenlik periyodunda bir çocuk için arkadaşlarının söyledikleri ailelerinin söylediklerinin önüne geçmeye başlar. Yani kaç yaşında olursa olsun toplumsallaşma insanoğlu için bir gereksinimdir. Öbür bir deyişle insanoğlu var olabilmek için bir diğerine ihtiyaç duyar. Bunun en değerli göstergesi bebeğin anneye duyduğu gereksinimdir. Bebek annesini her daim yanında ister, gidince ağlar, ilgi çekmeye çalışır.
Toplumsal ortamda çocukların akranlarından his ve kanıları etkilenirken kendi de diğer çocukları etkileyebilmektedir. His ve niyetlerdeki değişiklikler davranışları da tesirler. Münasebetiyle toplumsallaşma beyin yapısının olgunlaşmasına ve gelişmesine katkı sağlar. Tersine yalnız olduğunu hisseden bireyin bedeni bu durumu bir gerilim olarak algılar. Yapılan araştırmalarda toplumsal etkileşimdeki aksaklıkların çocukların beyin ön bölgesinde (prefrontal bölgede) hasara yol açtığı bulunmuştur. Annenin olmadığı ortamlarda büyüyen çocukların bedensel ve zihinsel gelişimi geri kalmaktadır. Kronik yalnızlık hissi ileri devirde depresyon ve tasa bozukluklarına yol açabilir. Bu durum uzun periyodik var olduğunda yalnızca ruhsal değil bedensel de tesirleri olacaktır. Yalnız olduğunu hisseden çocukların ileriki periyotta migren, insülin direnci, kilo alımı, daha fazla hastalanma üzere fizyolojik ya da bir öbür deyişle bedensel yakınmaları olduğu saptanmıştır.
Bir çocuğun kendini yalnız hissettiğini anlamak kolay değildir. Hayali arkadaş yaratmak, anne babadan ayrılamamak, sebepsiz görünen ağlamalar, içe kapanmak, uyku sıkıntıları; bunların yanında kurallara uymamak, davranış meseleleri üzere belirtiler çocuğun kendini yalnız ve anlaşılmamış hissetmesinin dışa vurumu olabilir.
Aktiviteler ve ortak anlar yalnızlık hissini azaltacaktır
Pandemi periyodunda toplumsal bağlantının zayıflaması beraberinde öteki kayıpları da getirdi. Kutlanamayan doğum günleri, katılınamayan mezuniyetler üzere birçok anı oluşamadı. Aileler bu periyotta çocukları için kaybolan anıları, paylaşılamayan dostlukları geri getiremeseler de onlarla konuşabilir, ne hissettiklerini sorabilirler. Ebeveynler tüm vakitlerini çocukları ile paylaşamasalar da geçirdikleri vakitte dikkatlerini onlara vermeli ve onları dinlemeliler. Bazen konuşmamak, yalnızca ortak bir an paylaşmak ya da bir ortada mesken işi yapmak gibisi aktiviteler bile çocuğun yalnızlık hissini azaltacaktır. Aksi halde bir ebeveyn çocuğuyla bir arada geçirdiği vakitte yalnızca ona ne yapacağını söylüyor, bol nasihat veriyor ise o çocuk yanında birileri var olsa bile yalnız hisseder. Yani bazen de yalnızlık fizikî olarak gerçek üzere görünmese de çocuk tarafından hissedilir.
Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel kimdir?
1983 yılında İstanbul’da gerçek. Alman Lisesi’nden mezun oldu. 2008 yılında İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi’ni bitirdik. Akabinde Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Anabilim Kolu’nda uzmanlığını tamamladı. Evvel Bakırköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanesi Çocuk-Ergen Psikiyatri Kısmı’nda misyon yaptıktan sonra zarurî hizmeti için Trabzon’da çalıştı.
“Yaygın gelişimsel bozukluk ve tepkisel bağlanma bozukluğunun epigenetik değişiklikler açısından karşılaştırılması: Oksitosin reseptör geninin rolü” isimli tezi ile ulusal kongrede mükafata layık görüldü.
Memleketler arası ve ulusal mecmualarda yayınlanmış bilimsel çalışmaları, kitap kısmı müellifliği, milletlerarası ve ulusal tıbbi kongrelerde oturum konuşmaları bulunan ve hala NP İstanbul Beyin Hastanesi’nde çocuk ve ergen psikiyatri uzmanı olarak misyon yapan Yrd. Doç. Dr. Yüksel, âlâ derecede Almanca ve İngilizce biliyor, yabancı lisan konuşan danışanları kabul edebiliyor. Evli ve iki çocuk annesi olan Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, tıpkı vakitte İstanbul Çocuk ve Ergen Psikanalitik Psikoterapi Derneği üyelerinden biri.
