İzmir’de yaşanan zelzele başta çocuklar olmak üzere yetişkinlerde ve toplum genelinde çabucak herkesi ruhsal manada etkiledi. Daima zelzelesi düşünmenin bireylerde ruhsal hastalıkların başlamasına yol açtığına dikkat çeken Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Gerekli önlemlerin alınması ve rutin hayattan kopulmaması kaide. Bilhassa çocuklar müşahede yaptığı için anne ve babaların zelzeleyle ilgili haberleri izlerken ve zelzele anında itidalli olması, sarsıntı gerçeğini uygun bir vücut lisanıyla anlatmaları gerekiyor” dedi.
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, sarsıntısı ruhsal açılardan kıymetlendirdi.
Bazı bireyler sarsıntısı düşünerek yaşıyor
Zelzeleyle yaşamak hakikaten güç bir his diyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Böyle bir durumda ne yapmamız gerekiyor? Kimi şahıslar 24 saat devamlı sarsıntısı düşünüyor. Onu düşünerek yaşıyorlar. Tek ilgi odağı bu olduğu için telaşlarını, kaygılarını denetim edemiyorlar ve ruhsal hastalıklar başlıyor. Dünya Sıhhat Örgütü’nün ‘Ruh hastalıkları bozuklukları pandemisi bekleniyor’ diye açıklaması var. Bunun üzerine bir de sarsıntı geldi” diye konuştu.
Çocuklara sarsıntı gerçeği anlatılmalı
Sarsıntı ülkesi olduğumuz için ruhsal olarak da sarsıntıya hazırlanmamız gerektiğinin altını çizen Tarhan, “Özellikle çocuklar kıymetli zira onlar anne babaya bakarlar. Bilhassa 5-6 yaşındaki gerçeklik duygusu gelişmemiş çocuklar sarsıntı haberi izlerken yahut sarsıntı olduğu vakit anne ve babalarını gözlemlerler. Anne ve baba soğukkanlıysa, rahatsa çocuk da itidalli olur. Şayet ebeveynler çocuğun yanında değil uzaktaysa bu türlü durumlarda çocuk daha çok korkar. Bu türlü durumlarda yanında anneanne ve babaanne üzere itimat veren şahısların olması gerekiyor. Çocuk erişkinleri taklit ederek rahatlıyor ya da korkusunu gideriyor. Ebeveynleri kaygılıysa çocuk daha çok kaygılanıyor. O yüzden çocuğu haberlerden, bu üzere durumlardan uzaklaştırmak yerine bu türlü bir gerçek var demeleri gerekiyor” dedi.
Deprem anı için beyin antrenmanları yapılmalı
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, ‘Türkiye zelzele bölgesi olduğu için neredeyse her yıl farklı yerlerde oluyor. O yüzden zelzele anında neler yapılabileceği ile ilgili çocuklarla birlikte beyin antrenmanları yapılmalı’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Hiçbir şey yapmamak belirsizliktir ve korkuyu arttırır. Ayda ve Elif bebek kurtuldular. Yani inançlı bir halde olursa en makus durumda bile kurtulabiliyor. Çocuğa grip olduğunda nasıl aşı yapılıyorsa ruhsal, şiddet aşısı üzere zelzele olduğu vakit ne yapacağını öğretmemiz gerekiyor. Bir şeyler yapılabileceğini bilmesi çocuğu rahatlatır. Önlemimizi alacağız, sarsıntı yok üzere yaşamaya devam edeceğiz.”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Rutinden kopmak korkuyu artırıyor”
Sarsıntı çantasının edindikten ve sarsıntıyla ilgili tedbirlerin aldıktan sonra günlük yaşama, işlere devam edilmesi gerektiğine dikkat çeken Tarhan, “Rutinden koptuğumuz an tasa artıyor. Bu sefer ruh sıhhati bozuluyor ve hayat yaşanılmaz oluyor. Sarsıntısı düşman üzere görmek büyük bir telaşa sebep oluyor. Anne ve babalar ‘Deprem bir gerçektir, bu gerçeği kabul edelim, bundan gelecek tehlikeye karşı önlemimizi alalım, hayattaki yolumuza devam edelim’ niyetiyle ilerlerse çocuk da o halde kabulleniyor. Ayrıyeten küçük yaşta gerilim idaresini öğrenmiş oluyor. Bu birebir vakitte ruhsal sağlamlık eğitimidir. Bu eğitimi sarsıntı bölgesinde yahut hastalık durumunda travma yaşayan çocuklara vermekte yarar var. Bilhassa çocuklar açısından ve tabi ki yetişkinler için de ruhsal sağlamlık önemli” dedi.
Yakınını kaybedenlere yalnız olmadığı hissetirilmeli
‘Elif’in parmak tutmasını hepimiz gördük. Sembol bir fotoğraf oldu’ diyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan kelamlarına şöyle devam etti:
“İnsanın o anda en büyük muhtaçlığı bağlanma ve yalnızlığını giderme gereksinimidir. İnançta hissetmek çok değerli. Yakınını kaybeden birisi yalnız olmadığını hissetmeli. Bunun için bizim kültürümüzde 40’ıncı gün, 52’inci gün üzere metotlar geliştirilmiş. Bunların art planında yakınını kaybedenlere yalnız değilsin iletisi veriliyor. Kimileri bu türlü durumlarda çabucak ilaç vermeyi deniyor. Halbuki bu bir acıdır, kişi o acıyı yaşamazsa ve örterse daha sonradan öteki türlü çıkıyor. Bu bir travma. Travma sonrası bizim uyguladığımız büyüme ölçeği var Bu ölçekte travmayı hakikat karşılayıp karşılamadığı sorulur. Kimileri da büsbütün yok sayıyor lakin beyin o travmayı unutmuyor. En ufak bir travmada ortaya öteki türlü çıkıyor.”
Çocuklara vücut lisanı ile anlatılmalı
Çocukta kaygı hissini arttırarak, pişmanlık, suçluluk veyahut da dehşet duygusu uyandırılarak verilen eğitimin tehlikeli olduğunu belirten Tarhan, “Trafikte nasıl kırmızı ışıkta geçmemenin bir kural olduğunu anlatıyorsak çocuğa bunun da bir kural olduğunu o biçimde anlatmalıyız. Abartılı davranıldığı vakit çocukların düşlerine girmeye başlıyor. Çocuk bunu taşıyamaz, abartmaya gerek yok. Çocukta endişe ve panik duygusu uyandırmadan vücut lisanıyla anlatmalıyız. Vücut lisanı çok daha önemli” tabirlerini kullandı.
Deprem anında üst katlar daha güvenli
Tarhan, “Yalova sarsıntısı olduğu vakit herkes dışarı çıkmaya çalışırken Japonlar üst çıkmaya çalışmış. Zelzelede giriş katlar değil üst katlar daha inançlıdır. Burada temel dikkat edilmesi gereken binaların sağlam olup olmadığı. Sarsıntı öldürmez, makus inşaat öldürür. Kişi yaşadığı yer güvenliyse, önlemini alacak sarsıntısı de unutacak. Lakin yeni bir yere girdiyse ve yakın vakitte da sarsıntı olduysa bilhassa o vakit kişinin ‘Burada zelzele olursa ne yapabilirim?’ diye düşünebilmesi gerekiyor” dedi.
Narsistik bireyler hiçbir şey olmamış üzere davranabiliyor
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, sarsıntıdan sonra hayatına hiçbir şey olmamış üzere devam eden insanların olduğunu tabir etti ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu da bir savunma sistemidir, kaçıştır. Aslında onlar en çok korkan, empati mahrumu, benmerkezci ve narsistik özellikleri fazla olan şahıslardır. Sarsıntıyla yüzleşmekten korktukları için de bu biçimde davranıyorlar. Toplumda bu türlü beşerler olur lakin değerli olan bu şahısların az olmasıdır. Türkiye bu hususta sahiden dünyaya örnek olacak nitelikte. Enkaz alanlarında çalışanların hayat kurtardıklarında ağladıklarını görüyoruz. Bu özellik dünyanın pek çok yerinde bulunmaz. Bu özellikleri çocuklara da küçük yaşta öğretmek gerekiyor. Bu türlü durumlarda haberleri izlemesin diye çocuğu odaya kaçırmaktan daha kıymetlisi, ‘böyle bir durum olsa biz ne yapmalıyız, bak oradaki beşerler nasıl yardım ediyor’ diye çocuğa bilgi vermektir. Yanlışı ve doğruyu konuşma tekniğiyle çocuğumuzla büyük insan üzere konuşmalıyız. Fakat ondan büyük insan üzere anlamasını beklememeliyiz. Bunu yaparsanız emin olun o çocuk erken yaşta olgunlaşan bir çocuk olur. Hem çocukluğunu yaşar hem de hayatı öğrenir.”
