Psikoloji biliminde saldırganlık bir his değil, çeşitli hislerin yol açtığı bir davranış tipi olarak nitelendiriliyor. Öfke, kaygı üzere hisler, yüksek testosteron ile pekiştiğinde yaşanan engellenme hissi yahut düşmanlık duygusu vb. nedenlerle karşısındakine ziyan vermek, onu durdurmak ya da kendini muhafazayı hedefleyen kelamlı, fizikî ya da sembolik davranışlar saldırganlık kapsamına giriyor. Klinik Psikolog Fundem Ece Kaykaç saldırganlık nedenleri, saldırganlık çeşitleri hakkında Pudra.com okuyucuları için değerli bilgiler verdi.
Bir canlıya ya da bir objeye ziyan verme maksadıyla yapılan rahatsız edici tüm davranışlar saldırganlık olarak nitelendiriliyor. Klinik Psikolog Fundem Ece Kaykaç'ın açıklamalarına nazaran saldırgan davranış, “araç olarak saldırganlık” ve “düşmanca saldırganlık” olarak ikiye ayrılıyor. Araç olarak saldırganlık daha çok muhafaza içerse de düşmanca saldırganlık ziyan vermeyi amaçlıyor.
Saldırganlık doğuştan mıdır yoksa sonradan mı öğrenilir?
Klinik Psikolog Fundem Ece Kaykaç'ın açıklamalarına nazaran saldırganlık psikolojide farklı iki farklı halde bedellendiriliyor.
Psikanalizin kurucusu Sigmund Freud ve Avusturyalı Etoloji Uzmanı Kondrad Lorenz'e nazaran saldırganlığın dış uyaranlardan beslenmesi gerekmiyor.
Toplumsal psikolojiye göreyse saldırganlık etraf ve bireyin bağlantısı nedeniyle müşahede ve taklit yoluyla öğrenilir.
Freud ve Lorenz'e nazaran saldırganlık
Saldırganlığın doğuştan geldiği görüşünü savunan Sigmund Freud, saldırganlığı insanı yöneten ve insan ve hayvan tabiatında genetik kökenli gelen iki temel içgüdü olan yaşam içgüdüsü ve ölüm içgüdülerinin dışa vurumu olarak tanımlamaktadır.
Freud'a nazaran saldırganlığın olmadığı durumda saldırgan gücün birikmesi ruhsal ezaya yol açacağından, saldırganlık bir noktada faydalıdır.
Saldırganlık içgüdüsünün mevte hizmet ettiğini savunan Freud’un bilakis tekrar içgüdüsel kuramın savunucularından Kondrad Lorenz, saldırganlığın yaşama hizmet ettiğini ileri sürer. Freud ve Lorenz'e nazaran saldırganlığın dış uyaranlardan beslenmesi gerekmez.
Sosyal psikolojiye nazaran saldırganlık
Toplumsal psikolojinin ilgilendiği saldırganlık davranışının oluşumu ve altında yatan nedenlere bakıldığında kişiyi saldırganlığa iten nedenlerin içsel nedenlerden çok dışsal nedenlere bağlı olduğu görüşüdür.
“Saldırganlık taklit yoluyla öğrenilir”
Saldırganlık etraf ve bireyin bağı nedeniyle müşahede ve taklit yoluyla öğrenilir. Saldırganca yansıların pekiştirilmesi kişinin bu reaksiyonları tekrarlaması ve saldırganlığı güçlü bir davranışa döndürmesine neden olur. Ödüllendirme dışarıdan gelebildiği üzere tıpkı vakitte kişinin içinden gelen tansiyon ya da telaştan kurtulma ve yaşanan doyum üzere de oluşabilir.
Sosyal öğrenme kuramı
Sosyal öğrenme kuramı ve öz fayda teorisi üzerindeki çalışmalarıyla tanınan Kanadalı ünlü psikolog Albert Bandura ve davranışçılık akımının tesiriyle oluşan toplumsal öğrenmenin kuramcıları saldırganlığın öğrenilen bir davranış olduğunu savunduklarından saldırganlığın ortadan kaldırılması konusuna da yaklaşımları daha optimisttir.
Saldırganlığın yerine diğer bir olumlu davranışı yine öğrenme yoluyla konulabileceğini ileri sürmektedirler.
Saldırganlığı ortaya çıkaran bir öbür neden ise hayal kırıklığı olabilir. Kişinin emeline ulaşması yolunda karşısına engellemeler çıkabilir. Bu durumda saldırgan davranışlar sergilenebilir. Engellenme hissinin beklenmedik olması ise saldırganlığın artışına sebep olur. Lakin engellenmenin olmadığı durumda da saldırganlık görülmesi engellenmenin tek sebep değil arttırıcı olduğunu göstermektedir.
