Tükenmişlik sendromunu depresyondan ayıran en değerli özellik çalışma hayatıyla ilgili oluşu. Tükenmişlik sendromunun “profesyonel bir kişinin mesleğinin manası ve hedefinden kopması, hizmet verdiği beşerler ile artık hakikaten ilgilenemiyor olması” biçiminde tanımlandığını belirten Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, Pudra.com okuyucuları için tükenmişlik sendromunun boyutlarını ve etaplarını anlattı.
Tükenmişlik sendromunun üç boyutu var
Duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve ferdî başarısızlık hissi olmak üzere 3 boyutu olan tükenmişlik sendromunun boyutlarını Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva şöyle açıklıyor:
- Duygusal tükenme: Kişinin yaptığı iş nedeniyle emosyonel olarak kendini çok yüklenmiş, tükenmiş hissetmesidir ve tükenmişliğin en değerli belirleyicisidir.
- Duyarsızlaşma: Kişinin hizmet verdiklerine karşı –bu bireylerin birer birey olduklarını dikkate almaksızın- histen mahrum biçimde tavır ve davranışlar sergilemesidir.
- Kişisel başarısızlık hissi: Sorunun muvaffakiyet ile üstesinden gelememe ve kendini yetersiz görme
Tükenmişlik sendromunda 6 belirtiye dikkat!
Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, tükenmişlik sendromu belirtilerini şöyle sıralıyor:
1. Yorgunluk: İlk basamaklarda sıradan bir yorgunluk üzereyken tükenmişlik ilerledikçe, gündelik işleri sürdürmek hatta ferdî bakımını sağlamaya kadar gidebilen fonksiyonellikte bozulma görülebilir.
2. Uykusuzluk: Artmış gerilime bağlı olarak tükenmişlik yaşayan kişi, yorgun hissetmesine rağmen uykuya dalmakta zorlanabilir ya da uyandığında dinlenmiş hissetmeyebilir.
3. Unutkanlık, dikkat dağınıklığı: Stresle bir arada tükenmişliğin erken evrelerinde ortaya çıkan bir belirtidir. Tükenmişlik ilerledikçe unutkanlık ve dikkat meseleleri kişinin işini yapmasını engelleyebilmektedir.
4. Bedensel şikâyetler: Göğüste daralma hissi, çarpıntı, boğazda daralma, kolay irkilme, baş, omuz, karıncalanma ve gastrointestinal sıkıntılar üzere bedensel gerilim bulguları gözlenebilir.
5. Sık hastalanma: Kronik gerilim nedeniyle bağışıklık sistemi sıkıntılarına yahut hastalıklarına taban hazırlar.
6. Ruhsal reaksiyonlar: Sinirlilik, depresif duygulanım, keyif alamama, çaresizlik hissi, karamsarlık, hastalara karşı duyarsızlık ve özsaygının azalması üzere bulgular görülebilir.
Tükenmişliğin aşamaları
Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, tükenmişliğin basamaklarını da şöyle sıraladı:
1- Kişinin kendini kanıtlamaya dair ihtiyacı
2- Daha çok çalışma
3- Kendi ihtiyaçlarını ihmal etme
4- Çatışma ve ihtiyaçların yer değiştirmesi
5- İş dışı ihtiyaçlar için hiç vakit kalmayışı
6- Sorunun inkârının daha da artması, niyet ve davranış esnekliğinde azalma
7- Geri çekilme, hedefsizlik, boş vermişlik
8- Davranışsal değişiklikler, ruhsal tepkiler
9- Duyarsızlaşma
10- İçte boşluk hissi, kaygı
11-Anlamsızlık duygusu ve ilgi kaybının derinleşmesi
12- Hayatı tehdit edebilecek seviyede fizikî yıpranma
