Yeni doğan periyodunda sıklıkla karşılaşılan durumlardan birisi de bebeklerdeki sarılıklardır. Çoklukla anne sütü sarılığı ile karıştırılan bu durum kandaki Bilirubin hususunun deride birikmesi ile meydana gelir. Pekala Bilirubin hususu bebeklerde ne kadar olmalı? Yeni doğan sarılığı nedir? Bebeklerde sarılık nedenleri neler? Bebeklerde sarılık dereceleri nedir, hangi durumlarda sarılık tehlikeli? Bebeklerde sarılığın geçmesi için ne yapılmalı? Sarılık çeşitleri neler, sarılığa ne uygun gelir? Bebeklerde sarılık belirtileri ve sarılıkla ilgili hurafeler… Yenidoğan sarılığı nasıl fark edilir? İşte yenidoğan sarılığı hakkında bilinmesi gereken tüm bilgiler ve tedavileri…
0-28 günü kapsayan yeni doğan periyodundaki bebeklerin %60’ında; erken doğan bebeklerin ise %80’inde görülen yeni doğan sarılığı günümüzde ismini sıklıkla duyduğumuz hastalıklardan biridir. Yeni doğan sarılığı genelde fizyolojik olarak kendini seyredip tehlike sonuna ulaşmaz ve 1-2 haftada tabiatıyla kaybolur iken tekrar de derecelerine dikkat etmekte yarar var. Bebeğin bedenindeki kanda fazla ölçüde Bilirubin hususunun birikmesi sonucu ortaya çıkan sarılık hastalığında erken teşhis ve takip epeyce değerlidir. Genelde zaten geçse de bilirubin düzeyinin tepeye çıkması ile bebekte kernikterus olarak söz edilen beyin hasarı meydana gelebilmektedir. Yeni doğan bebekler ortasında sık sık karşılaşılan sarılık durumunda anne ve babalar çabucak kaygıya kapılmamalı, sakin ve şuurlu bir formda sıhhat denetimlerini sağlamalıdır. Zira bebeklerde görülen her sarılık tehlikeli bir durumun habercisi olmayıp olağan beklenen bir durumun sonucundan da görülebilir. Peki yeni doğan sarılığı nedir? Bebekler neden sarılık olur? Bebeklerde sarılık derecesi kaç olmalı, sarılık ne vakit tehlikeli? Meskende bebeklerde sarılık nasıl geçer? Sarılık olan bebeğe ne yapılmalı?
YENİ DOĞAN SARILIĞI NEDİR? BEBEKLERDE SARILIK NASIL OLUŞUR?
Özellikle de yeni doğan devrinde pek çok bebekte rastlanan sarılık durumu bebeğin anne karnında iken plasenta ile gerçekleşen bilirubin maddesinin beden dışına atılması, buna bağlı olarak da ciğerlerin yeteri kadar gelişememesiyle ilgilidir. Bedende fazlaca biriken Bilirubin unsuru kan ve dokularda kendini götermeye başlar iken cilt bölgesinde ve göz altlarında sarılaşma ile barizleşir. Bebeklerdeki ‘Sarılık’ kelimesi ise buradan gelir. Yeni doğan sarılığı ya da bebek sarılığı halinde duyduğumuz bu durumda Bilirubin hususu her bebeğin kanında az ya da çok dereceli bulunmaktadır.
Bu Bilirubin unsuru olağan bir insan bedeninde iken karaciğer üzerinde işlenip bedenden dışarı çıkabilecek hale gelir iken bebekler olağan olarak çabucak bu maddeyi atamaz ve kanda birikme oluşur. Kırmızı kan hücrelerinin parçalanması ile ortaya Biliubin anne karnındaki iken annenin karaciğeri ile temizlenirken bebek dünyaya geldikten sonra bu misyon bebeğin karaciğerine ilişkin olur. Bebeğin karaciğeri de direkt olarak bu maddeyi beden dışına atamadığı için birikme olur. Sarı renkli pigment özelliğine sahip olan Bilirubin hususu direkt olarak deriye nüfuz ederken fizikî manada sarımsı rengin oluştuğu fark edilir.
YENİ DOĞAN SARILIĞI NASIL ANLAŞILIR? BİRİNCİ EVVEL BAŞ VE UZUNLUĞUNDA…
Kandaki bilirubin maddesinin artması ile bebeklerde sarılık birinci evvel baş ve boyun tarafında daha sonra gövdenin üst ve alt tarafında olmak üzere kol ve bacaklara yanlışsız ilerler. En sonda el ve ayakları kaplayan bu sarılık olağan kurallar altında doğumdan 2 ya da 3 gün fark edilmekle birlikte birinci 10 gün içerisinde geçmesi beklenir. Vaktinden erken doğan ya da kilo yükü az olan bebeklerde 4. ila 6. günler ortasında birinci kere sarılık belirtileri görülüyor olabilir. Yeni doğan bir bebeğin kanında 1-2 mg/dl kadar Bilirubin bulunmaktadır. Bu kıymet 5 mg/dl’yi aştığında sarılık anlaşılması kolay hale gelir. Bilirubinin hususunun bedeni kaplama ölçüsü yer yer farklıdır.
YENİ DOĞAN SARILIK DERECELERİ:
– Bilirubin oranı 5 ile 8 mg/dl ortasında ise baş ve boyun bölgesi,
– Bilirubin oranı 8 ile 10 mg/dl ortasında ise gövdenin üst kısmı,
– Bilirubin oranı 10 ile 13 mg/dl ortasında ise gövdenin alt kısmı,
– Bilirubin oranı 13 ile 16 mg/dl ortasında ise kol ve bacaklar,
– Bilirubin oranı yaklaşık 20 mg/dl ise eller ve ayaklar sararır.
Sarılığı daha yeterli anlayabilmek için alın ya da buruna bastırılarak fark edilebilir. Şayet cilt sarı rengini alıyorsa muhtemelen hafif dereceli bir sarılık vardır. Gün ışığında bu incelemeyi çok rahat bir halde yapabilirsiniz.
YENİ DOĞAN SARILIĞI BEBEKLERDE NEDEN OLUR?
– Bebeklerdeki alyuvarlar çok süratli parçalanmışsa,
– Tedavide kullanılan birtakım ilaçlar yüksek dozda verilmişse,
– Annenin kendisinde şeker hastalığı tespit edilmişse,
– Kalıtsal rahatsızlıklar görülmüşse,
– Bebeğin anne karnında geçirdiği rahatsızlıklar belirlenmişse yeni doğan sarılığı görülebilir.
YENİ DOĞAN SARILIĞI KAÇ ÇEŞİT VARDIR?
Normal (Fizyolojik) sarılık: Karaciğer gelişimi tamamlanmayan yeni doğan bebeklerde doğum sonrası 2-4 günde kendini gösterir ve 1-2 hafta geçtikten sonra kaybolur.
Emzirme sarılığı: Anne sütünü yetersiz alan bebeklerde görülen bir sarılık cinsidir ve bebeğin emzirilmesi gerekir.
Anne sütü sarılığı: Bağırsak yoluyla kandaki biluribinin atılamamasıdır. Bebek dünyaya geldikten 3-5 gün sonra başlar ve 3-12 haftalık süreçte yavaşça tabiatıyla geçer.
YENİ DOĞAN SARILIĞINDA HANGİ TEDAVİLER UYGULANIR?
Yeni doğan sarılığının tedavisi için tabipler 3 tedavi usulünü uygulayabilir;
Fototerapi: Kandaki biriken bilirubin maddesini eritmek için fototerapi uygulanır. Böbreklerin vasıtasıyla idrar olarak bedenden atılır. Tedavi esnasında bez hariç, tüm kıyafetler çıkartılır ve ışık tedavisi uygulanır.
Kan değişimi: Bilirubin hususu arttığında bebeğin kanının tümünün değiştirilmesidir.
Hiperbilirubinemi: Bilirubin oluşmasını engelleyici ilaç tedavisidir.
BEBEKLERDE MESKENDE SARILIK NASIL GEÇER? KONUTTA FOTOTERAPİ
Hafif dereceli sarılık durumlarında tabip şayet bebek için tedavi önermeyebilir. Bunun için yalnızca birkaç adımın uygulanmasının sarılığa yeterli gelebileceğini vurgulayarak anne ve babaların sarılık olan bebekler için meskende yapabileceklerini şöyle sıralıyor:
Gün içerisinde en az 4 kez 15 dakika boyunca bebek güneş alan yerde tutulmalı. Direkt güneş altında bırakmadan yalnızca ısısında yararlanabileceği alanları seçmekte fayda var. Bunun dışında devamlı olarak emzirmeye uğraş edin. Sık anne sütü alması bedenindeki Bilirubin unsurunun atılımını kolaylaştırır.
BEBEKLERDE SARILIK İÇİN KONUTTA BİTKİSEL METOTLAR:
Bebeğin bedenindeki toksinleri dışarı atması için tesirli olabilecek olan buğdayın suyunu anneler tüketebilir.
YENİ DOĞAN SARILIĞINDA YANLIŞSIZ BİLİNEN YANLIŞLAR!
BEBEKLERDE SARILIK HURAFELERİ…
Halk ortasında yaygın olan fakat ne yazık ki yanlış olan bilgilerden birisi de sarılık olan bebeğin üzerine sarı tülbent örtmek ya da sarı renkli kıyafet giydirmenin sarılığın derecesini azaltabileceğine yönelik olmasıdır. Tam aksisi bebeğin muhtemel artan sarılığın denetimini zorlaştırır ve tedavi müddetini uzatır.
Yeni doğan sarılığına yakalanmış olan bebeklere şekerli su içirmenin sarılığı önlediği yoktur. Birinci altı aylık periyotta bebeklere mutlaka anne sütünün haricinde şekerli su ya da öteki bir şey verilmemelidir.
Yenidoğan sarılığı olan bebeklerde bu durumun geçmesi için anne ve babalar meskende bebeklerini floresan ışığın altına yatırabiliyor. Tedavi emelli yapılan bu uygulama kısmen tesirli olsa da meydana gelebilecek risklerden ötürü önerilmez.
